تحلیل آموزه‌های تربیتی در داستان‌های برگرفته از کلیله ‌و دمنه و مرزبان‌نامه درمجموعه آثار آذریزدی

Abstract

تحلیل آموزه‌‌‌‌‌های تربیتی در داستان‌‌‌‌‌های برگرفته از کلیله ‌‌‌‌‌و دمنه و مرزبان‌‌‌‌‌نامه در مجموعه‌آثار آذریزدی چکیدهباتوجه‌به وسعت کاربرد داستان‌‌‌‌‌های برگرفته از کلیله و دمنه و مرزبان‌‌‌‌‌نامه در قصه‌‌‌‌‌گویی برای کودکان و نوجوانان در ایران، هدف پژوهش حاضر تحلیل آموزه‌‌‌‌‌های تربیتی این داستان‌‌‌‌‌ها در پرمخاطب‌‌‌‌‌ترین بازنویسی فارسی آن اثر مهدی آذریزدی بوده است. روش پژوهش از نظر هدف کاربردی و براساس ماهیت، آمیخته‌ی بهم‌‌‌‌‌تنیده بود و تحلیل محتوای کیفی و کمی به‌صورت موازی همگرا برای مجموع 46 قصه از کلیله و دمنه و مرزبان‌نامه در مجموعه‌ی هشت‌جلدی قصه‌‌‌‌‌های خوب برای بچه‌‌‌‌‌های خوب انجام گرفت. تحلیل‌‌‌‌‌ محتوای کیفی از نوع تلخیصی‌قیاسی بوده و مؤلفه‌‌‌‌‌ها و زیرمؤلفه‌‌‌‌‌های تربیت با مرور ادبیات پژوهش، شناسایی و پس از تأیید 61 مؤلفه از سوی خبرگان، فهرست وارسی برای انطباق محتوا با ساحت‌‌‌‌‌های یادشده به‌ کار گرفته شد. روش شناخت مضامین براساس شناخت کلمات و عبارات مترادف یا تکراری، اصطلاحات، عبارات و واژه‌‌‌‌‌های کلیدی بود و به مضامین نهان و آشکار متن توجه شد. کدگذاری پس از مطالعه‌ی مکرر متن صورت پذیرفت و محتوا براساس وجوه مشترک با هر یک از مقولات اولیه و ثانویه تحلیل گردید. یافته‌ها نشانگر شناسایی 390 آموزه‌ی تربیتی در مؤلفه‌‌‌‌‌های هفت‌‌‌‌‌گانه‌ی تربیت در این داستان‌ها بود و آزمون «خی ‌‌‌‌‌دو»، وجود تفاوت بین میزان توجه به آموزه‌‌‌‌‌های تربیتی در داستان‌‌‌‌‌ها را تأیید کرد. رشد و تقویت عقلانیت و خردورزی، تربیت اجتماعی، اخلاقی، عاطفی و اقتصادی به‌ترتیب در مرکز توجه‌‌‌‌ آموزه‌‌‌‌‌های تربیتی در محتوا بوده و برای تربیت در این ابعاد پیشنهاد می‌گردد؛ ولی به‌دلیل فقدان یا کمبود محتواهایی پیرامون تربیت جنسی و پس از آن تربیت سیاسی، این داستان‌ها برای تربیت کودکان در این دو بعد توصیه نمی‌‌‌‌‌شود.