عوامل مؤثر بر رشد اقتصادی استان‌های ایران: نقش مخارج دولت، نابرابری درآمدی و پرداخت‌های اعطایی دولتی

Abstract

این پژوهش عوامل مؤثر بر رشد اقتصادی را با تأکید بر نقش دولت‌های محلی و نابرابری درآمد در استان‌های ایران طی سال‌های 1385 تا 1400 مورد بررسی قرار می‌دهد. در این راستا یک مدل اقتصادسنجی داده‌های پانل پویا برای بررسی اثر موجودی سرمایه استان، درآمدهای استان از محل مالیات و پرداخت‌های اعطایی بین‌دولتی، مخارج دولت و نابرابری درآمد بر رشد اقتصادی استان تصریح شد. نتایج حاصل از تخمین مدل برآوردی حاکی از آن است که درآمدهای استان از محل مالیات و گرانت اثر مثبت و معنی‌داری بر رشد اقتصادی استان‌ها دارد و نابرابری درآمدی در استان‌ها اثر منفی و معنی‌داری بر رشد اقتصادی می‌گذارد. سایر یافته‌ها نشان می‌دهد که وقفه تولید ناخالص داخلی و موجودی سرمایه اثر مثبت و معنی‌داری بر رشد اقتصادی استان‌ها دارد. پرداخت‌های اعطایی تخصیص یافته، منابع در دسترس مقامات محلی را برای اجرای فعالیت‌های مولد اقتصادی افزایش می‌دهد که در نتیجه آن تولید تحت تأثیر قرار می‌گیرد. یافته‌های پژوهش از نقطه نظر سیاست‌گذاری به چند دلیل دارای اهمیت است. اولاً: مخارج و درآمدهای استانی که انعکاسی از سیاست‌های مالی هستند بر رشد اقتصادی منطقه‌ای اثرگذارند که بر این اساس استقلال مالی استان‌ها و راهبردهای دولت‌های محلی در امور مالی در مجموع می‌تواند بر بهبود تخصیص منابع و رشد اقتصادی منطقه‌ای اثر مثبت داشته باشد. ثانیاً: نابرابری درآمدی که انعکاسی از عملکرد سیاست‌های توزیعی دولت است، رشد اقتصادی استان‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد که بدین ترتیب کاهش نابرابری‌ها در نواحی مختلف به تسریع رشد اقتصادی منطقه‌ای و در نتیجه رشد ملی کمک خواهد کرد. ثالثاً: وجود مکانیزمی جهت تخصیص بخشی از درآمد حاصل از منابع طبیعی به استان‌ها از کانال‌های اثرات درآمدی و تخصیصی بر عملکرد اقتصادی منطقه‌ای اثر مثبت دارد.