واکاوی مؤلفه‌های مؤثر بر مدیریت خبر در آتش‌سوزی‌های بزرگ با تأکید بر حادثۀ پلاسکو

Abstract

این پژوهش با هدف شناسایی مؤلفه‌های مؤثر بر مدیریت اخبار در آتش‌سوزی‌های بزرگ انجام گرفته و در آن از روش تحقیق آمیخته با رویکردهای کمی و کیفی استفاده شده است. جامعۀ آماری کیفی شامل سردبیران خبری صداوسیما، سخنگو و عوامل سازمان آتش‌نشانی تهران، دبیر شورای اطلاع‌رسانی دولت، متخصصان ارتباطات و سردبیران رسانه‌ها بوده است. در بخش کمّی، همۀ اخبار منتشرشده در دو هفته مخاطرۀ پلاسکو (30 دی 1395 تا 13 بهمن 1395) که بیش از 100 هزار خبر را شامل می‌شد، بررسی شده است. برای جمع‌آوری داده‌ها در بخش کیفی، از نمونه‌گیری هدفمند و مصاحبۀ عمیق استفاده شد و داده‌ها با روش‌های تحلیل مضمون و تحلیل محتوای کمی تجزیه‌وتحلیل شدند. یافته‌ها نشان می‌دهد که رسانه‌های رسمی در مخاطرۀ پلاسکو نقاط قوتی مانند برجسته‌سازی خبری، توجه به ابعاد محلی و ملی حادثه و ارائۀ اخبار به‌طور ساده و بدون ابهام داشته‌اند. با این‌حال، ضعف‌های مهمی نیز وجود دارد، از جمله تمرکز بر اخبار رویدادمحور، عدم ارائۀ بستۀ خبری کامل، تأکید بیش از حد بر تازگی اخبار و نادیده گرفتن عناصر «چرا» و «چگونه» و بی‌توجهی به اخبار نرم. همچنین استفاده از تاکتیک‌های منابع رسمی و نشر اطلاعات سری، همراه با جهت‌گیری مثبت و رعایت نکردن بی‌طرفی خبری و پوشش ناکافی از مسئولان و نهادهای دولتی از دیگر ضعف‌های مهم در پوشش خبری حادثۀ پلاسکو بود.