انزوای اجتماعی ادراک‌شده و وابسته‌های آن در میان فرزندان شهدای جنگ تحمیلی

Abstract

این پژوهش به طرح و بحث ابعاد انزوای اجتماعی ادراک‌شده در بین فرزندان شهدای جنگ تحمیلی به‌عنوان گروه اجتماعی کمتر شناخته‌شده می‌پردازد.با بررسی روایت‌های منتشرشدۀ آنان در کتاب زندگی ما و نیز قسمت هفتم پادکست رادیو مرز، از تجربۀ زیسته‌شان از اعزام و غیبت پدر تا دوران پس از شهادت با به‌کارگیری روش تحلیل سند، موضوع انزوای اجتماعی را به‌عنوان پدیده‌ای تاریخ‌مند مطرح می‌سازد.یافته‌ها نشان می‌دهد تجربۀ کودکی متمایز از سایر همسالان تحت تأثیر حادثۀ مهم زندگی یعنی شهادت پدر و پیامدهای آن نظم جدیدی را بر خانواده حاکم ساخته که ارتباط اجتماعی آنان را در معرض چالش قرار داده است. تألم حاصل از این تجارب در کنار سیطرۀ تصورات قالبی مبنی بر برخورداری مالی، معیشتی بر رنجششان افزوده و آنان را به سیاست‌ورزی‌های غیررسمی در شکل خلوت‌گزینی و روابط محدود سوق داده است. همچنین اتخاذ و اجرای سیاست‌های رسمی تفکیک اجتماعی که در قالب سکونتگاه، مدرسه و خدمات آموزشی، برنامه‌های فراغتی و مانند آن در دهه‌های گذشته، در گذر زمان موجب تعمیق انزوای اجتماعی آنان شده است.استیگما تنها قابل‌تقلیل به موضوع دانشگاه نیست و به‌مثابۀ پدیدۀ اجتماعی حاصل برهم‌کنش تفکیک اجتماعی و نیز تصورات قالبی دانسته می‌شود که روند طردشدگی آنان را موجب شده و استمرار بخشیده است. این طردشدگی بر زندگی آتی آنان در دوران کهنسالی نیز که به‌شدت ارتباطات اجتماعی را می‌طلبد، سایه می‌افکند و یقیناً به ضرر آنان تمام می‌شود.