شعر دیداری در اشعار عبدالرزاق عبدالواحد نمونه موردی سروده‌ی «هارب من متحف الآثار» و «أصابع الخوف»

Abstract

شعر دیداری نوعی از سرایش شعری است که شاعر با بهره‌گیری از نشانه‌های دیداری و تلفیق آن با معانی شعری خویش شیوه‌ی جدیدی را برای انتقال مضامین به مخاطب خلق می‌کند. عبدالرزاق عبدالواحد (م2015-م1930) به‌عنوان یکی از پیشگامان نهضت شعر نو عراق از شکل دیداری در سروده‌های «هارب من متحف الآثار» و «أصابع الخوف» بسیار بهره گرفته‌است؛ از این‌رو پژوهش حاضر سعی دارد با بررسی کیفی و روش توصیفی - تحلیلی ضمن ارائه شاهدمثال‌هایی که دال بر عناصر دیداری است به تحلیل نقاشی‌ها، نحوه‌ی چینش کلمات، جای‌خالی، اشکال هندسی، لحن دیداری، تمایز دیداری و علائم نگارشی به‌ کار رفته در این سروده‌ها بپردازد و همچنین به‌دنبال استنباط صحیح‌تر و درک راز به‌کارگیری این نشانه‌ها است. نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان‌دهنده‌ی این است که در میان عناصر دیداری موجود در این سروده‌ها؛ جای‌خالی، نقاشی، لحن دیداری و طول سطر شعری متفاوت از بسامد بالایی برخوردار هستند و همچنین یکی از اشکال هندسی که شاعر از آن بهره فراوان برده، خط چندضلعی است. هدف شاعر از کاربرد این اشکال دیداری علاوه بر عمق‌بخشی به آثار ادبی، تجسم بخشیدن به مضامین شعر و تأثیرگذارتر کردن کلام خویش است.