پتانسیل‌یابی کانی‌سازی با روش‌های تحلیل مختصات اصلی و مولفه‌های اصلی در برگه 1:100.000 پرنگ، استان خراسان جنوبی

Abstract

برگه 1:100.000 پرنگ در استان خراسان جنوبی به دلیل دارا بودن سنگ‌های ولکانیکی و پلوتونیکی حد واسط تا فوق ‌بازیک و تنوع سنگ‌های رسوبی، مستعد کانی‌سازی‌های اسکارنی، ماسیوسولفیدی و رسوبی است. در این مقاله ضمن معرفی روش تحلیل مختصات اصلی (PCoA)، از این روش به همراه روش تحلیل مولفه‌های اصلی (PCA) و تحلیل تطبیقی (CA) برای شناسایی نوع کانی‌سازی محتمل در این برگه استفاده شده است. برای این منظور داده‌های زمین‌شناسی و معدنی به همراه نتایج تجزیه 25 عنصر بر روی 314 نمونه‌ رسوبات آبراهه‌ای از منطقه مورد مطالعه به کار رفته است. نتایج تحلیل داده‌ها نشان می‌دهد که نقشه‌های مختصات نمونه‌ها در بعد D1، امتیاز نمونه‌ها در مولفه‌ PC1 و موقعیت نمونه‌ها در خوشه اول با کانی‌سازی در سنگ‌های اولترابازیک، بازیک و لیستونیت‌ها به عنوان محتمل‌ترین پتانسیل ارتباط دارند. پس از آن نقشه‌های بعد D2 و D3، مولفه‌ PC2 و PC5 و نمونه‌های خوشه پنجم مرتبط با سنگ‌های رسوبی بیشترین احتمال را به کانی‌سازی‌های رسوبی به ویژه از نوع Mn و Fe در منطقه نسبت می‌دهند. کمترین احتمال کانی‌سازی مرتبط با کانی‌سازی‌های اسکارنی و ماسیوسولفیدی است که نقشه‌های بعد D4، مولفه‌ی PC3 و نقشه موقعیت نمونه‌های خوشه‌های دوم، سوم و چهارم محدوده آنها را پیش‌بینی می‌کند. همچنین مقایسه نتایج تحلیل داده‌ها با روش‌های آمار چندمتغیره نشان می‌دهد که در کاهش یافتن بعد داده‌های اولیه، روش مولفه‌های اصلی نسبت به روش بعدهای اصلی تغییرپذیری بیشتری را پوشش می‌دهد. در حالی که ارتباط دادن نقشه‌های مختصات نمونه‌ها در بعدهای اصلی نسبت به نقشه‌های امتیاز نمونه‌ها در مولفه‌های اصلی و نمونه‌های هر خوشه با کانی‌سازی راحت‌تر و با اعتبار بالاتری صورت می‌گیرد، بنابراین پیشنهاد این مقاله استفاده همزمان از دو روش PCoA و PCA در کنار سایر روش‌های آمار چندمتغیره برای تحلیل داده‌های ژئوشیمیایی در یک منطقه است.