تحلیل اسطوره‌شناختی شش حکایت‌ از آیین‌های گاه‌شماری کُردی در بین ایل‌های سنجابی، کلهر و گوران

Abstract

گاه‌شماری شفاهی کُردی، یکی از کهن‌ترین مظاهر فرهنگ و تمدن کُردها است که حکایت‌ها و آیین‌های ویژۀ آن در پیوند با اساطیر و ادیان باستانی ایران قرار می­گیرد. این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی و میدانی، به بررسی و تحلیل اسطوره‌شناختی گاه‌شماری کُردی و آیین‌های آن میان ایل‌های: سنجابی، کلهر و گوران می‌پردازد. برایند تحقیق گویای آن است که گاه‌شماری شفاهی کُردی عمیقاً تحت ‌تأثیر عقاید فتیشیزم، میتراییسم، زرتشتی و عقاید رایج در بین‌النهرین است. در این گاه‌شماری، سال، سیصد و شصت روز و چهار فصل دارد؛ اما به ‌دلیل اهمیت فصل بهار برای مردمان روستایی، بیشتر آیین‌ها مختص این فصل است؛ به‌ویژه آغاز بهار که مصادف با پانزدهم بهمن‌ماه تقویم جلالی است. آیین پختن «په‌پیـ̌ـگ» در روز اول بهار در پیوند با فتیشیزم و فرّه، باور به مادر اول بهار مرتبط با دوران مادرتباری، حکایت پسر صیاد، بازتولید ایزد نباتی شهیدشونده، حکایت شه‌و گا حیول در ارتباط با عقاید مهری و حکایت که‌له ‌وا، تکرار مبارزۀ وای نیک و وای بد است.