مطالعه اهمیت تن و روان در شاهنامه

Abstract

هدف از این پژوهش بررسی اهمیت تن (جسم) و روان (خرد و اخلاق) در شاهنامه فردوسی در دوره­های اسطوره­ای، پهلوانی و تاریخی است. داده­ها از طریق 9 جلد اشعار شاهنامه فردوسی که از انتشارات دانش و چاپ مسکو بود، به دست آمده است. ابزار اصلی تحقیق یک برگه کدگذاری بود که مشتمل بر دو سوال است. سوال اول مربوط به تعیین دوره و سوال دوم تعیین صفت مورد بررسی بود که از دو کد "صفات مربوط به تن" و "صفات مربوط به روان" تشکیل شده است. در این تحقیق پس از مرورنه جلد شاهنامه، برای هر کدام از این دو ویژگی تعدادی کلید واژه شناسایی شد (22 صفت مربوط به تن یا جسم و 11 صفت مربوط به روان یا خرد و اخلاق. در مجموع 9992 بیت در سه دوره اسطوره­ای، پهلوانی و تاریخی یافت شد که این 33 صفت در آن­ها یافت می­شود. پس از طبقه بندی صفات، داده­ها از طریق آمار توصیفی (جداول و نمودارها ) و استنباطی (یومن وایتنی و کروسکال والیس) با کمک نرم افزار SPSS و در سطح 05/0P≤ تجزیه و تحلیل شد. یافته­ها حاکی از آن است که بین تعداد فراوانی صفات مربوط به تن و روان در سه دوره شاهنامه فردوسی و در مجموع دوره­ها تفاوت معناداری وجود دارد و صفات مربوط به تن استفاده بیشتری داشته اند. همچنین نتایج نشان می­دهد که بین تعداد فراوانی صفات مربوط به تن در سه دوره شاهنامه تفاوت وجود دارد و در دوره پهلوانی این صفت فراوانی بیشتری نسبت به دوره اسطوره­ای و تاریخی داشته است. علاوه بر این، این فراوانی بالاتر در مورد صفات مربوط به روان نیز صادق است. در نهایت،‌ نتایج این پژوهش نشان می­دهد که در ایران باستان به تن و روان به عنوان وسیله­ای حفظ سلامت، رشد و اعتدال و هماهنگی توجه بیشتری شده است و این توجه بیشتر در دوره پهلوانی بسیار مشهودتر است.