بررسی آثار اجرای طرح‌های هادی روستایی بر زیست‌پذیری جوامع محلی (مطالعه موردی: دهستان‌های گیلوان و چورزق در استان زنجان)

Abstract

یکی از مهم‌ترین طرح‌ها و برنامه‌های دولت برای ساماندهی و توسعه روستاهای کشور، تهیه و اجرای طرح هادی روستایی است که با هدف توسعه و عمران روستاها، تأمین و توزیع عادلانه امکانات و خدمات بهزیستی و عمومی، ایجاد شبکه ارتباطی منظم و ... انجام شده است و بنابراین، امروزه نقش مهمی در بهبود زیست‌پذیری مناطق روستایی در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و فیزیکی محل زندگی، رضایت از استانداردبودن محل و کیفیت زندگی افراد دارد. هدف پژوهش حاضر، بررسی آثار اجرای طرح‌های هادی روستایی بر زیست‌پذیری جوامع محلی در روستاهای دهستان‌های گیلوان و چورزق (در شهرستان ابهر) است. روش‌شناسی پژوهش از نوع توصیفی - تحلیلی است که با روش ترکیبی کتابخانه‌ای و روش پیمایشی با ابزار پرسش‌نامه انجام شده است. جامعه آماری پژوهش، 16 روستای دو دهستان گیلوان و چورزق هستند که طرح هادی در آن‌ها اجرا شده است. تعداد حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران در سطح خانوار برابر با 141 نفر است که تصادفی توزیع شده‌اند. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از آماره توصیفی و استنباطی (t تک‌نمونه‌ای و رگرسیون چندمتغیره) و برای بررسی روستاها از نظر توزیع فضایی از الگوی وایکور استفاده شد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند که میانگین آثار طرح هادی بر زیست‌پذیری مناطق روستایی محدوده مطالعه‌شده در سطح کمتر از حد متوسط (3) است و آزمون t تک‌نمونه‌ای، آن را تأیید می‌کند و تفاوت از حد مطلوبیت را به‌شکل منفی نمایش می‌‌دهد. نتایج آزمون رگرسیون نیز نشان می‌دهند که بیشترین اثرگذاری طرح‌های هادی از نظر زیست‌پذیری بر جوامع روستایی در بعد کالبدی است. همچنین تحلیل فضایی توزیع روستاها در شهرستان مطالعه‌شده در ابعاد شش‌گانه، تفاوت معنادار زیادی را در محدوده یادشده نشان می‌دهد؛ به‌طوری که روستاهای جیا و تشویر به‌ترتیب با میزان صفر و 13/0 دارای بالاترین رتبه و روستاهای شیت و جورزگان به‌ترتیب با میزان 95/0 و 79/0 دارای پایین‌‌ترین رتبه از نظر برخورداری از میزان زیست‌پذیری بین روستاهای محدوده مطالعه‌شده هستند.