پیش‌بینی توسعة فیزیکی شهر قائن با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای

Abstract

رشد شهرها و تأثیرات حاصل از آن بر محیط پیرامون، پیامدهای زیان‌باری به دنبال دارد؛ امـا بـا شناخت و آگاهی از نواحی، بررسی، به‌کارگیری و استفادة بهینه از علوم و فناوری‌های جدید می‌توان به سمت توسعة پایدار حرکت کرد؛ از سویی جغرافیا و شاخص‌های بسیار مهم آن به‌ویژه ژئومورفولوژی به‌مثابة علمی تخصصی و کاربردی، نقش مؤثری در رشد و گسترش مراکز شهری دارد. در پژوهش حاضر، وضعیت توسعة شهر و مخاطراتی بررسی شده است که بر این توسعه تأثیر می‌گذارد. در این پژوهش با استفاده از قابلیت تکنیک سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی، تغییرات کاربری اراضی شهر قائن به‌منظور تخمین افزایش سطح مجموعة شهری و میزان کاهش اراضی کشاورزی و باغی در بازة زمانی سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۷ بررسی شد؛ همچنین تأثیر آن بر مخاطرات ژئومورفولوژیکی ازجمله گسل، آبراهه و لیتولوژی در منطقه ارزیابی شد. در ادامه محدودة کاربری با الگوریتم حداکثر مشابهت، روش نظارت‌شده و مدل زنجیرة مارکوف در افق ۱۴۰۴ مشخص شد. نتایج پژوهش حاضر نشان می‌دهد طی سال‌های ۱۳۷۹، ۱۳۸۹ و ۱۳۹۶ مساحت کاربری محدوده‌های ساخته‌شده در شهر قائن افزایش داشته و این افزایش سبب نزدیک‌شدن شهر به سازندهای رسی، گسل‌ها و آبراهة اصلی شده است؛ به‌طوری که مساحت اراضی ساخته‌شده (84/114درصد)، باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی (1/99درصد)، زمین‌های بایر (71/99درصد) و مراتع (94/99درصد) تغییر خواهد کرد. تلفیق داده‌های متفاوت برای به‌دست‌آوردن نتایج دقیق‌تر و منسجم‌تر و همچنین آینده‌نگری برای شناسایی مناطق مساعد به‌منظور رشد و گسترش شهری در سال‌های آتی، نوآوری این پژوهش محسوب می‌شود.