تحلیل فضایی اثرگذاری سرمایة اجتماعی بر تغییرات سطح توسعة پایدار در حوزه‌های روستایی مطالعة موردی: شهرستان بجنورد

Abstract

<strong>طرح مسئله: </strong>در دو دهة اخیر بر مفهوم سرمایة اجتماعی به‌واسطة ارتباط آن با مؤلفه‌های بنیادین اجتماعی شامل آگاهی، مشارکت، اعتماد، انسجام و شبکة اجتماعی در راستای توسعة پایدار جوامع به‌ویژه جوامع روستایی تأکید شده است؛ بنابراین برای رسیدن به توسعة پایدار روستایی، برخورداری از سرمایة اجتماعی از ضروریات است.<br /> <strong>هدف:</strong> هدف از انجام پژوهش حاضر، ارزیابی درجة اثرگذاری سرمایة اجتماعی بر توسعة پایدار سکونتگاه‌های روستایی و تحلیل فضایی آن در شهرستان بجنورد است.<br /> <strong>روش:</strong> پژوهش حاضر توصیفی‌تحلیلی و نوع آن ازنظر هدف، بنیادی است. برای گردآوری اطلاعات از روش‌های اسنادی و میدانی استفاده شده است. جامعة نمونه، 22 روستای با بیش از 20 خانوار در شهرستان بجنورد است و از مجموع 4849 خانوار ساکن در نقاط روستایی نمونه، با فرمول کوکران حجم نمونه 298 خانوار محاسبه شد. این افراد با روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شدند. برای آزمون مدل مفهومی پژوهش و بررسی تأثیر سرمایة اجتماعی بر توسعة پایدار سکونتگاه‌های روستایی، تکنیک حداقل مربعات جزئی و نرم‌افزار Smart PLS و مدل رگرسیون موزون جغرافیایی به کار رفت.<br /> <strong>نتایج:</strong> با توجه به نتایج، ضرایب t بین متغیرهای اصلی پژوهش بیش از 58/2 است؛ یعنی رابطه معنادار و غیرمستقیم است؛ بدین ترتیب سرمایة اجتماعی بر توسعة پایدار سکونتگاه‌های روستایی تأثیر مثبت و معناداری دارد. براساس ضرایب کل، شبکة اجتماعی با ضریب 575/0، بیشترین و انسجام اجتماعی با ضریب 046/0، کمترین تأثیر را بر توسعة پایدار سکونتگاه‌های روستایی دارند.<br /> نتایج تحلیل فضایی با استفاده از مدل GWR نشان داد ضریب تأثیر سرمایة اجتماعی بر توسعة پایدار روستایی در روستای ایزمان کم است و در میان‌زو در بالاترین سطح قرار دارد. درمجموع حدود 6/36درصد روستاها و 41درصد جمعیت روستایی شهرستان بجنورد ضریب تأثیری بین 871/0 تا 885/0 داشته‌اند.<br /> <strong>نوآوری:</strong> در پژوهش حاضر برای نخستین‌بار بحث تحلیل فضایی اثرگذاری سرمایة اجتماعی بر توسعة پایدار با رگرسیون موزون جغرافیایی بررسی شده است.