مقایسه تطبیقی مکان‌یابی فضای سوم و نقشه شناختی احساس امنیت در فضای شهری (نمونه موردی شهر اصفهان)

Abstract

ارتقای امنیت شهر و کاهش ترس از جرم همواره موردتوجه حوزه‌های گوناگون دانشی بوده است. علیرغم وجود آمار جرم، حس ناامنی و ترس از جرم به‌عنوان مبحثی مجزا و متأثر از جرم، فاقد آمار رسمی است. با توجه به اهمیت ارتقا حس امنیت فضا، به نظر می‌رسد پاسخگویی به بخشی از این نیاز مهم در فضاهای همگانی شهر، نظریه فضای سوم به‌عنوان فضای شهری فراتر از مکان زیست و کار است که با ارائه معیارهایی جهت افزایش پویایی و کارایی فضا، بستر تعاملات اجتماعی و حضور فعال شهروندان را فراهم می‌آورد. تحقیق حاضر با بررسی موقعیت مناطق واجد حس امنیت بیشتر و سنجش موقعیت فضای سوم «در حوزه‌های پنج‌گانه شهر اصفهان» درصدد آزمون تطبیق‌پذیری این دو است. نقشه شناختی حس امنیت در قالب پرسشنامه شهروندی از 385 نفر در 5 حوزه شهر اصفهان در نیمه دوم سال 1392 تهیه و با استخراج گزینه فضاهای واجد امنیت در حجم آماری مشابه با استفاده از آزمون لیکرت مقیاس بندی شده است، سپس نتایج در ارتباط با نقشه فضایی فضای سوم حاصل از امتیازدهی و مقیاس بندی متخصصان شهرسازی به روش سلسله مراتبی در شهر موردبررسی قرار گرفته است. مطالعات بیانگر تأثیر ویژگی‌های فضای سوم در ارتقا حس امنیت محیطی (کاهش ترس از جرم) در شهروندان است. حس امنیت شهروندان در فضاهای شهری به ترتیب نزولی در حوزه‌های مرکز، شرق، جنوب، غرب و شمال اصفهان با رتبه دهی متخصصان شهرسازی به فضای سوم در حوزه‌های شهری هماهنگی دارد. ارتقا احساس امنیت شهر درگرو مطالعات زیربنایی، شناخت عوامل مؤثر و برنامه‌ریزی جهت ارتقا کیفیت کالبدی-اجتماعی محیط است. به نظر می‌رسد فضای سوم به‌عنوان راهکار مؤثر اجتماعی-محیطی می‌تواند زمینه‌ساز ارتقای حس امنیت شهروندان گردد.