بررسی عوامل کالبدی و سیاسی موثر بر تغییر کاربری اراضی شهرستان محمودآباد

Abstract

آگاهی از نسبت کاربری‌ها و نحوۀ تغییرات آن در گذر زمان یکی از مهم‌ترین عوامل در برنامه‌ریزی‌هاست. با اطلاع از نسبت تغییرات کاربری می‌توان تغییرات آتی را پیش‌بینی کرد و اقدامات لازم را انجام داد. هدف از این مطالعه، تحلیل عوامل تشدیدکنندۀ تغییرات کاربری اراضی در شهرستان محمودآباد در سال‌های 1357، 1368، 1381 و 1394 است. این تحقیق ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر روش‌شناسی، توصیفی - تحلیلی است. به‌منظور گردآوری داده‌های موردنیاز از دو روش اسنادی و میدانی (از طریق تکمیل 220 پرسشنامه) استفاده شد. روایی پرسشنامه را جمعی از استادان دانشگاه تهران تأیید کردند. مقدار آلفای کرونباخ نیز 90 درصد به دست آمد. به‌منظور ارزیابی میزان اثر گویه‌‌ها از آزمون کای اسکوئر و درنهایت برای ارزیابی کلی ابعاد از آزمون T تک نمونه‌ای استفاده شده است. پردازش تصاویر ماهواره‌ای نشان داد که در سال 1357، 48/38 درصد مساحت شهرستان محمودآباد را جنگل‌ها تشکیل می‌داده است؛ در صورتی که در سال 1394، تنها 7/3 درصد شهرستان 262 کیلومترمربعی را جنگل‌ها تشکیل می‌دهد. یکی از مهم‌ترین عوامل این تغییر را می‌توان تبدیل جنگل‌ها به اراضی کشاورزی دانست. نتایج حاصل از تحقیقات میدانی نشان داد که مهم‌ترین عوامل کالبدی تغییر کاربری عبارت‌اند از: توریستی بودن منطقه، فشار توسعۀ شهر، افزایش ساخت‌وساز ویلاهای اجاره‌ای و گسترش حمل‌ونقل و ارتباطات. در بعد سیاسی-حقوقی نیز عوامل مهم و مؤثر عبارت‌اند از: برخورد ضعیف با قانون‌شکنان، ضعف دستگاه‌های اجرایی در اطلاع‌رسانی به مالکان زمین‌های کشاورزی دربارۀ نوع کاربری و ممنوعیت تغییر کاربری، ضعف نظارت دستگاه‌های دولتی، و فساد اداری و باندبازی بین برخی از کارکنان. درنهایت پیشنهاد‌هایی برای جلوگیری یا حداقل کند کردن روند موجود ارائه شده است.<br /> <br /> <strong> </strong>