سنجش آگاهی و رفتار زیست‌محیطی روستاییان (مطالعۀ موردی: دهستان زنگلانلو)

Abstract

اغلب مسائل زیست‌محیطی ریشه در رفتارهای نادرست انسان‌ دارد. از جمله عوامل تأثیرگذار در بروز این رفتارها کمبود آگاهی و سواد زیست‌محیطی است که ناپایداری و تخریب محیط‌زیست و منابع را به دنبال داشته است. در این میان بررسی و تحلیل رفتار و آگاهی زیست‌محیطی در جوامع روستایی که همواره با محیط پیرامون خود ارتباطی تنگانگ دارند، بیشتر اهمیت دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی و تحلیل دانش و آگاهی زیست‌محیطی روستاییان در دهستان زنگلانلو انجام شده است. روش‌شناسی پژوهش توصیفی - تحلیلی و بر پایۀ مطالعات اسنادی و داده‌های میدانی است. براساس نمونه‌گیری با روش کوکران با خطای 08/0، تعداد 136 خانوار برای نمونه انتخاب شدند و اطلاعات موردنیاز با ابزار پرسشنامۀ محقق‌ساخته جمع‌آوری شد. پایایی کلی مدنظر در این مطالعه 8/0 به دست آمده است و کارشناسان و اعضای هیئت علمی روایی آن را تأیید کرده‌اند. طبق یافته‌های به‌دست‌آمده از بررسی شاخص‌های پژوهش، میانگین اغلب شاخص‌ها، به‌جز سه شاخص آگاهی از مزایای استفاده از انرژی‌های پاک، آگاهی از مضرات سموم کشاورزی و بسته‌بندی محصولات، بیشتر از سطح متوسط (بر مبنای طیف پنج‌گزینه‌ای لیکرت) است. بررسی همبستگی بین متغیرهای پژوهش (سطح تحصیلات و میزان شرکت در دوره‌های آموزش محیط زیست) نیز نشان‌دهندۀ رابطه‌ای مثبت و معنادار است. در ادامه، با بهره‌گیری از آزمون همبستگی پیرسون، رابطۀ میان میزان آگاهی زیست‌محیطی و رفتار زیست‌محیطی تحلیل شد. نتایج تحلیل نشان می‌دهد میان این دو متغیر رابطۀ معناداری وجود دارد. همچنین براساس اولویت‌بندی شاخص‌ها و روستاها در الگوی ویکور مشخص شد در روستای زنگلانلو نسبت‌به سایر روستاها، روستاییان ازنظر آگاهی و رفتار زیست‌محیطی از وضعیت بهتری برخوردارند و روستای کلاته توت ازنظر میزان آگاهی و رفتار زیست‌محیطی روستاییان در آخرین بخش الگوی ویکور قرار می‌گیرد.