سطح بندی و میزان توسعه یافتگی خدمات بهداشتی و درمانی شهرستان‌های استان کرمان با استفاده از شاخص‌های تمرکز

Abstract

برخورداری از سلامت جسمی، روانی و اجتماعی حقی همگانی است که مجامع بین المللی و دولت­ها بر آن تأکید دارند. بهره‌مندی افراد جامعه از امکانات بهداشتی و درمانی در اصل قانون اساسی جمهوری اسلامی بر آن تأکید شده است. اگر چه سطوح متفاوت خدمات بهداشتی و درمانی به دلیل سطوح متفاوت جمعیتی شهرها پذیرفته شده است، اما در بسیاری موارد این نسبت بر قرار نیست، زیرا شهرها و مناطقی وجود دارند که با داشتن جمعیت زیادتر، از سطح پایین‌تری از خدمات بهداشتی و درمانی بهره می‌برند در این صورت است که بحث محرومیت بهداشتی و درمانی مطرح می‌شود. در این مقاله چگونگی توزیع و سطوح متفاوت برخورداری از خدمات بهداشتی و درمانی در شهرستان‌های استان کرمان مورد بررسی قرار می‌گیرد. هدف پژوهش بررسی امکانات بهداشتی درمانی هر یک از شهرستان‌های استان، تحلیل امکانات هر یک، مقایسه آنها با یکدیگر و پی بردن به میزان نابرابری‌ها، اختلافات و امکانات بهداشتی و درمانی در گستره وسیع استان کرمان است. روش پژوهش از نوع کمی- تحلیلی بوده است و قلمرو پژوهش را شهرستان‌های استان کرمان در سال 1390 تشکیل می­دهند. یافته‌های پژوهش با بهره‌گیری از شاخص تمرکز وگستاف، پاسی و دورسلر نشان می­دهد که بیشترین بهره‌مندی از خدمات بهداشتی و درمانی متعلق به در شهرستان کرمان است، این شهرستان با شاخص ترکیبی 5/10 در رتبه نخست استان قرار گرفته است. نتایج این مدل نشان می­دهد که در سطح ورا تمرکز، شهرستان­ کرمان؛ در سطح فرا تمرکز شهرستان­ رفسنجان؛ در سطح میان تمرکز شهرستان‌های بم، جیرفت و سیرجان و در سطح فرو تمرکز شهرستان‌های بافت، زرند، کهنوج، شهر بابک، بردسیر، عنبرآباد، راور، رودبار جنوب، فهرج، انار، رابر، ریگان، منوجان، قلعه گنج و کوهبنان قرار دارند. شاخص تمرکز وگستاف نشان می­دهد که بیشترین تمرکز خدمات بهداشت و درمان به شهرستان کرمان تعلق داشته است و این شهرستان با شاخص ترکیبی 25/147 در رتبه نخست استان کرمان قرار گرفته است. شاخص ترکیبی مدل تمرکز وگستاف نشان می­دهد که در سطح ورا تمرکز شهرستان­ کرمان؛ در سطح میان تمرکز شهرستان‌های رفسنجان، بم، جیرفت، سیرجان و بافت؛ در سطح فرو تمرکز شهرستان‌های زرند، کهنوج، شهر بابک، عنبرآباد، بردسیر، انار، رابر، ریگان، فهرج، منوجان، رودبار جنوب، قلعه گنج، راور و کوهبنان قرار دارند. یافته­های پژوهش با بهره­گیری از این دو مدل نشان می­دهد که شهرستان کرمان در رتبه نخست و شهرستان­ کوهبنان در رتبه­ بیستم استان قرار گرفته­ است.