بازنمایی مسائل اجتماعی در سینمای پس از انقلاب اسلامی ایران

Abstract

فیلم‌های سینمایی از شرایط اجتماعی هر جامعه متأثر هستند و در عین حال، مسائل اجتماعی را بازنمایی می‌کنند. هدف اصلی مقالۀ حاضر، مطالعۀ چگونگی بازنمایی مسائل اجتماعی در سینمای پرمخاطب پس از انقلاب اسلامی ایران است. بدین‌منظور با به‌کارگیری روش تحلیل محتوای کیفی، ۳۷ فیلم اجتماعی و پرمخاطب بررسی شده‌اند. یافته‌ها نشان می‌دهند سینمای ایران پس ‌از انقلاب، چهاردهه را پشت سر گذاشته که هر دوره، مسائل اجتماعی مختص به خود را داشته است. دورۀ اول (دهۀ شصت) سینمای جنگ است؛ سینمایی که به‌شدت از فضای نبرد متأثر است و نوعی انکار مسئلۀ اجتماعی در آن وجود دارد. در این دوره، نوعی تقدس‌گرایی بر سینما حاکم است و مسائل مختلف سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی داخلی به حاشیه می‌روند. در دورۀ دوم (دهۀ هفتاد) مسئلۀ زنان، بستر اصلی طرح مسائل اجتماعی است و مسائل جدید زنان، ظهور زنان مدرن، نقش و موقعیت اجتماعی جدید زنان، نابرابری جنسیتی، تابوشکنی زنان و افزایش آگاهی آنان بررسی می‌شود. دورۀ سوم (دهۀ هشتاد) سینمایی است که پروبلماتیک آن، خانوادۀ طبقۀ متوسط است و مسائل اجتماعی، دامن‌گیر اعضای خانواده می‌شود. دورۀ چهارم (دهۀ نود) با سینمایی انباشته از مسائل اجتماعی مواجهیم که تعدد و پراکندگی آن در بستری از خشونت بازنمایی شده است.