ارزیابی تأثیر مؤلفه‌های پیشگیری از جرم در طراحی محیط بر احساس امنیت ساکنان مطالعۀ موردی: روستاهای دهستان طوس

Abstract

نیاز به امنیت همواره یکی از شاخص‌های کلیدی کیفیت زندگی و تأمین نیازهای اساسی بوده و مسئلۀ وقوع جرم از مهم‌ترین مسائل جامعۀ بشری به شمار رفته است. با وجود ضرورت‌داشتن بررسی موضوع جرایم و امنیت در جوامع شهری نسبت به جوامع روستایی، پیشرفت تمرکز مطالعات اخیر بر مباحث جرم‌شناسی روستایی، نشان‌دهندۀ بازگشت اهمیت این موضوع در متن جوامع روستایی است؛ به‌طوری که علاوه بر رویکردهای اجتماعی پیشگیری از جرم، کاربرد رویکرد پیشگیری از جرم ازطریق طراحی محیطی (CPTED) در مناطق روستایی توصیه شده است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی‌تحلیلی و با توجه به هدف، از نوع کاربردی است و در آن سعی شده است با شناخت جایگاه مقولۀ امنیت در برنامه‌ریزی کالبدی روستایی، رویکرد CPTED در مناطق روستایی آزمون و میزان تأثیر آن بر میزان احساس امنیت ساکنان روستاهای دهستان طوس شناخته شود. در این پژوهش از دو روش مطالعات کتابخانه‌‌ای و میدانی استفاده شده است. بر مبنای فرمول کوکران با میزان خطای 05/0، از مجموع 6195 خانوار، تعداد 362 نمونه در سطح سرپرست خانوار به دست آمد که برمبنای قاعدۀ تسهیم به نسبت تعداد نمونه‌‌ها به تفکیک هر روستا مشخص شد؛ سپس با ارتقای نمونه‌‌های زیر 10 خانوار در هر روستا، تعداد نهایی نمونه‌‌ها به 386 رسید. در این پژوهش در مجموع 5 مؤلفۀ CPTED با 41 گویه انتخاب شدند و پایایی آنها با آزمون کرونباخ تأیید شد. برای تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار تحلیل آماری SPSS و آزمون همبستگی اسپیرمن و الگوی رگرسیون و تحلیل مسیر استفاده شد. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده از پرسش‌نامه و معناداری الگوی رگرسیون، اثرگذاری اصول این رویکرد تأیید شد. با توجه به منفی‌بودن ضریب مؤلفۀ حمایت از فعالیت‌‌های اجتماعی که بر میزان احساس امنیت هم‌افزا نیست و با نتیجۀ موردانتظار نیز هم‌راستا نیست، می‌‌توان بیان کرد ترتیب اثرگذاری مثبت اصول CPTED تنها به تعمیر و نگهداری، کنترل حرکت و دسترسی، قلمروگرایی و نظارت و مراقبت محدود می‌‌شود و نیاز به نقش هرچه بیشتر نهادهای دیده‌‌بانی در روستا احساس می‌‌شود تا مؤلفۀ حمایت را با تأثیری مثبت در تأمین حس امنیت دخالت دهند.