تحلیل ژئوپلیتیکی گُسست روابط سیاسی عربستان و قطر و تأثیر آن بر آینده شورای همکاری خلیج فارس

Abstract

شورای همکاری خلیج فارس پس از تأسیس در 25 می 1981 همواره دچار تنش‌ها و اختلاف‌های درونی بوده و دولت قطر کم‌وبیش در بطن این تنش‌ها قرار داشته است. این کشور هیچ‌گاه به‌طورکامل سیاست قیم‌مآبانه و تحمیلی عربستان سعودی را نپذیرفته است. در تنش اخیر (5 ژوئن 2017) عربستان سعودی همراه با سه کشور امارات متحدۀ عربی، بحرین و مصر با این ادعا که دوحه به مأمن و پناهگاه گروه‌های تروریستی تبدیل شده است روابط سیاسی و اقتصادی خود را با قطر قطع کردند. همسو با سیاست‌های عربستان، تعداد زیادی از کشورهای عربی نیز روابط خود را با قطر قطع کردند یا به حالت تلیق درآوردند. هدف این پژوهش بررسی اثرات این منازعه بر آیندۀ شورای همکاری خلیج فارس است. مدعا این است که قطر از حیث محدودیت‌های جغرافیایی و ژئوپلیتیکی در ردیف کشورهای ذره‌بینی (میکرو) قرار دارد اما به‌واسطۀ توان ملی و وزن ژئوپلیتیکی بالا کشوری تأثیرگذار در سازۀ ژئوپلیتیکی شورای همکاری خلیج فارس است. به‌نظر می‌رسد ایجاد این منازعه از طرف عربستان و شرکا بیشتر جنبۀ تنبیهی دارد و تلاشی است برای محدودسازی و کسب امتیاز بیشتر از قطر. بااین‌حال فرض خروج قطر از شورای همکاری خلیج فارس یا اخراج آن زمینه‌ساز فروپاشی این سازمان ژئوپلیتیکی خواهد بود. پژوهش حاضر براساس ماهیت و روشْ توصیفی- تحلیلی محسوب می‌شود و اطلاعات آن به شیوۀ اسنادی و با مراجعه به منابع معتبر گردآوری شده است.