پدیدارشناسی ناظر به دیگری از دیدگاه دنیل دنت: نقد دنت بر پدیدارشناسی هوسرل

Abstract

پدیدارشناسی ناظر به دیگری اصطلاحی است که دنیل دنت در مقابل پدیدارشناسی هوسرل وضع کرد و هدف آن بررسی مسألۀ آگاهی است از منظر سوم­شخص، آن گونه که در علوم طبیعی رواج دارد. دنت پدیدارشناسی هوسرل را به علت اتکای آن بر درون­نگری و منظر اول­شخص و نیز عدم امکان ایجاد اجماع مورد انتقاد قرار می­دهد. نتیجۀ این امر شکاکیت، خودتنهاگرایی و نسبی­گرایی است. به نظر دنت، یگانه روش مناسب و قابل اجماع برای پژوهش دربارۀ آگاهی این است که از منظر سوم­شخص بر فرایندهایی که در مغز جریان دارند و از راه درون­نگری و از دیدگاه اول­شخص در دسترس نیستند، تمرکز کنیم. بر همین اساس، دنت الگوی پیش­نویس­های چندگانه را در تقابل با تماشاخانۀ دکارتی برای بررسی مسألۀ آگاهی پیشنهاد می­کند که طبق آن، همۀ انواع ادراک و تفکر و فعالیت ذهنی در مغز با فرایندهای چندجهتی موازیِ تفسیر و شرح و بسط درون­دادهای حسی همراه می­شوند. در این مقاله، از این ادعا دفاع شده است که ملاک ذات­نگری برای تفکیک روش درون­نگری از پدیدارشناسی، با توجه به مخالفت دنت با هر گونه رویکرد ذات­گرایانه در بررسی مسألۀ آگاهی، کارایی ندارد. به علاوه، اولویت رویکرد سوم­شخص از نظر دنت مجالی را برای علم پدیدارشناختی مبتنی بر منظر سوم­شخص باقی نمی‌گذارد.