تحلیل عروض و معیت با توجه به تقسیم اضافه به عقلی و وجودی در فلسفۀ ابن سینا

Abstract

اضافه در حکمت سینوی به اضافۀ وجودی و عقلی تقسیم می‌شود. اضافۀ وجودی اضافه‌ای است که در خارج تحقق دارد. این تحقق خارجی مستلزم این است که عارض شدن اضافه بر موضوع و معیتش با طرف دیگر از اوصاف خارجی باشد و به دلیل لزوم تسلسل، این امر محال است و محال بودنش، محال بودن اضافۀ وجودی را به دنبال دارد. در این پژوهش، با تجزیه و تحلیل پاسخ­های ابن سینا این نتیجه به دست می­آید که از طرفی، او عروض را برای اضافۀ وجودی اضافه‌ای خارجی می‌داند که به نفس ذاتش عارض است، نه به واسطۀ عروضی دیگر، تا تسلسل لازم آید و از طرف دیگر، باور دارد معیت یک ویژگی ذاتی برای وجود اضافه است؛ بنابراین، وجود اضافه امری غیرقائم به ذات معرفی می‌شود. این نوع وجود که تمامی اشیاء را با یکدیگر مرتبط و متصل می‏کند، از علاقه‌ای حکایت دارد که در ماهیتِ اضافه نهفته است و در ذهن و در خارج جعل می‏شود و بر همین اساس، رابطۀ بین موجودات در عقل و خارج را نوعی عینیت می‏بخشد.