مطالعۀ هستی‌شناسیِ اثر موسیقایی در نظریۀ بداهۀ گفت و شنود موسیقایی نزد بروس الیس بنسن

Abstract

هستی­ شناسی اثر موسیقایی همواره مورد سؤال بسیاری از متفکران قرار گرفته ­است. بروس الیس بنسن در نظریۀ خود با عنوان «بداهۀ گفت و شنود موسیقایی» به این مهم اشاره می­کند که در خلق و اجرای اثر موسیقی، همواره بستری برای بداهه­پردازی وجود دارد که آهنگ‏ساز، اجراگر و شنونده را وارد نوعی گفت و شنود می­کند که بر هر گونه تبدیل­ و تعدیلِ بعدی گشوده است. او به روش پدیدارشناسیِ هرمنوتیکی، نظریۀ خود را در بستر موسیقی کلاسیک با تکیه بر سنّت­ها و کاربست­های موسیقایی طرح می‏کند. هدف از انجام این پژوهش، تبیین مفاهیم هستی­شناختیِ پیشنهادشده توسط بنسن در نظریۀ بداهۀ گفت و شنود موسیقایی است؛ نظریه­ای پساساختارگرا که اساسِ موسیقی را «بداهه» می‏داند و خود نیز همواره سرشتی تفسیری دارد. سنّت و کاربست موسیقایی به مثابۀ یک جهان برای یک گفت و شنود در موسیقی دارای اهمیت­ است. بنسن به­جای مفهوم «اثر» و «نقش آهنگ‏ساز» به­ عنوان تنها آفرینندۀ آن، «قطعۀ موسیقی» را معرفی می­کند که دارای هویتی سیال است و همواره با اجراها و تفسیرهای اجراگرِ کارآزموده و آشنا به سنّت و کاربست به حیات خود ادامه می­دهد. در این پژوهش که در ردۀ پژوهش­های کیفی قرار می­گیرد، روش پژوهش از منظر هدف، کاربردی و از منظر شیوۀ انجام، توصیفی - تحلیلی است و کلیۀ مطالب به روش کتابخانه­ای به ­دست آمده­اند.