اولویت‌بندی عناصر برنامة درسی پیشنهادی آموزش شهروندی الکترونیک در دورۀ ابتدایی

Abstract

گسترش مشارکت دیجیتالی در دنیای امروز محیط‌های آموزشی را با مسئلة تبدیل کودکان به شهروندان نمونة جامعه روبه‌رو کرده است. هدف این تحقیق تعیین عناصر برنامة درسی پیشنهادیِ آموزش شهروند الکترونیک و اولویت‌بندی آن‌هاست. پژوهش حاضر ازنظرِ هدف کاربردی، ازنظرِ روش‌شناسی تلفیقی و ازنظرِ نوع روش کمّی و کیفی است. جامعة پژوهش را منابع چاپی و الکترونیک خارجی در زمینة شهروندی الکترونیک در پایگاه‌های داده‌ای آی‌اس‌آی، اسکوپوس، ای‌اس‌آی و آی‌اس‌سی و مقاله‌های داخلی در پایگاه‌های اس‌آی‌دی، مگیران، سیویلیکا و غیره در دورة 20۲۲-20۰۰ شامل می‌شد. 107 نمونه از آن‌ها براساس نمونه‌گیری هدفمند انتخاب و داده‌ها با استفاده از روش فراتحلیل تجزیه‌وتحلیل شدند. روایی الگو با بهره‌گیری از نظرهای کارشناسی در چارچوب روش دلفی و روش قابلیت اعتماد محاسبه شد. به‌منظور اولویت‌بندی عناصر برنامة درسی پرسش‌نامه‌ای میان 80 نفر از آموزگاران دورة ابتدایی توزیع و نتایج با استفاده از روش آنتروپی شانون تحلیل شد. 27 مؤلفة مؤثر در ذیل چهار عنصر هدف‌ها، محتوا، راهبردهای یاددهی ـ یادگیری و ارزشیابی شناسایی شد. براساس مدل آنتروپی شانون راهبردهای یاددهی ـ یادگیری (037/0)، محتوا (029/0)، هدف‌ها (025/0) و ارزشیابی (019/0) به‌ترتیبْ اولویت‌های اول تا آخر را دریافت کردند. بیشترین ضریب‌های اهمیت در عنصر هدف‌ها مؤلفة‌ توانایی مشارکت الکترونیک (029/0)، در عنصر محتوا مؤلفة‌ دانش کار با سخت‌افزارها (0۴0/0)، در عنصر راهبردهای یاددهی ـ یادگیری مؤلفة مشارکتی (0397/0) و در عنصر ارزشیابی مؤلفة ارزشیاب بود. در بسیاری از مدرسه‌های ابتدایی، به علت کمبود و گاهی نبود امکاناتْ عملیاتی‌کردن تمامی مؤلفه‌های پیشنهادی امکان‌پذیر نیست. یافته‌های این تحقیق با ارائة اولویت عناصر برنامة درسی قابلیت دارد تا در مدرسه‌های ابتدایی ایران، طبق ضرورت و امکانات در دسترس برنامه‌ریزی آموزش شهروند الکترونیک، کاربردی شود.