اعتمادپذیری سیاست‌های پروژه محور؛ (ارزیابی ریسک گزین ههای تأمین آب مشهد و تعیین اولویت آنها)

Abstract

امروزه یکی از مهم ترین دغدغه های مدیران و برنامه ریزان کلان کشورها در بسیاری از نقاط دنیا تامین زیرساخت ها و بویژه تامین آب بوده که با توجه به کمبودهای شدید در بخش های مختلف منابعِ تامین، انرژی و اعتبارات یک عامل محدودکننده برای توسعه محسوب می شود. تامین نیازهای آبی برای مصارف مختلف در ایران از اساسی­ترین چالش­های پیش ­رو است. بر این اساس تامین آب از نقاط مختلف و اجرای پروژه­­های گوناگون، از راهکارهای جاری جهت رفع این چالش در کنار مدیریت غیر­سازه­ای بوده و میزان زیادی از اعتبارات و بودجه­های ملی را به خود اختصاص داده است. در حال حاضر دشت مشهد به لحاظ تأمین آب در حوزه آب­‌های زیرزمینی و آب‌های سطحی دچار مشکل شده است. نشست زمین و کاهش حجم آبخوان­ دشت مشهد در کنار افزایش جمعیت این شهر، به همراه ورود زائران داخلی و خارجی و مهاجرت به این شهر در سال‌های اخیر بر مشکلات تأمین آب شهر مشهد افزوده است. در این مقاله به صورت موردی به چالش­ها و فرصت­های طرح­های تامین آب مشهد پرداخته شده است و همچنین روش منسجمی جهت ارزیابی ریسک­ ارائه شده است. به همین منظور در بخش اول مقاله، بر اساس روش بارش افکار، عوامل مخاطره­آمیز در گزینه­‏های تامین آب مشهد بررسی و متوسط ریسک هر کدام از گزینه­ها محاسبه شده است. نتایج نشان داد، گرچه کمترین مقدار متوسط ریسک مربوط به گزینه انتقال آب از هزار مسجد است؛ اما از دیدِ کارشناسان گزینه انتقال پساب از غرب مشهد دامنه امکان بروز ریسک کمتری را نسبت به سایر گزینه­­ها دارا است. در واقع این نتایج نشان می­دهد، استفاده از دامنه امکان ریسک برای اولویت‏بندی گزینه­‏ها (اتخاذ تصمیمات مدیریتی) می­تواند بسیار مفید واقع شود. همچنین در انتهای مقاله گزینه­های مختلف بر اساس پارامتر قیمت تمام شده پروژه، حجم انتقال آب هر پروژه، ریسک و ضریب بازچرخانی آب مجدداً اولویت­بندی شده­ اند.