بازیگران ملی و فراملی در روند جهانی شدن

Abstract

تا هنگامی که نظام دو قطبی بر جهان حاکم بود، دولت‌ها، مهم‌ترین بازیگران بین‌المللی بودند، اما از زمانی که آخرین مرحلة جهانی‌شدن آغاز شد، بازیگران جدیدی در نظام بین‌الملل ظاهر گردیدند که روند تصمیم‌گیری در نظام بین‌الملل را متحول ساختند و محور قدرت را از دولت به جامعة مدنی منتقل کردند. در گذشته‌ای نه چندان دور، دولت‌ها خود تصمیم می‌گرفتند که روابط‌شان را با کدام دولت گسترش دهند یا به چه نوع سرمایه‌گذاری اجازة فعالیت بدهند، یا....؛ اما امروزه این شرکت‌های چند ملیتی هستند که تصمیم می‌گیرند در چه کشوری سرمایه‌گذاری کنند، و این دولت‌ها هستند که برای جذب سرمایه‌گذاران به رقابت می‌پردازند. قبل از این، دولت‌ها نظر می‌دادند که چه فرد یا سازمانی در چه زمینه‌ای فعالیت کند، اما امروزه سازمان‌های مردم نهاد هستند که بر بسیاری از فعالیت‌های دولتی نظارت می‌کنند و هر جا انحرافی مشاهده کنند با استفاده از ابزار اطلاع‌رسانی مدرن، افکار عمومی را تحت تاثیر قرار می‌دهند. در قرن بیستم، مذاکرات بین دولت‌ها یا مستقیم و دو جانبه و یا در سازمان ملل متحد بین نمایندگان دولت‌ها و به‌صورت چند جانبه صورت می‌گرفت، اما امروزه در "داووس"، نمایندگان دولت‌ها، فقط بخشی از شرکت‌کنندگان هستند. مدیران شرکت‌ها، ورزشکاران، هنرمندان، اساتید دانشگاه و حتی نظامیان در کنار یکدیگر می‌نشینند و نظرهای خود را آزادانه بیان می‌کنند، و در نهایت تصمیمات مهمی اتخاذ می‌شود که الزاما ممکن است توافق همة دولت‌ها را در بر نداشته باشد. روند جهانی‌شدن، هم ارزش‌های ناظر بر تصمیم‌گیری جهانی، هم ساختار و ساز و کار تصمیم‌گیری، و هم تصمیم‌گیرندگان را تغییر داده؛ البته دولت‌ها همچنان یکی از بازیگران موثر هستند، ولی در کنار آن‌ها، افراد، نهادها و سازمان‌هایی ظاهر شده‌اند که نظام بین‌الملل را تحت تاثیر قرار داده و به‌تبع آن می‌توانند سرنوشت ملت‌ها را نیز متناسب با افکار و منافع خود شکل دهند. این وظیفة دولت‌هاست که در جهت منافع ملی‌اشان مناسبات خود را با دیگر بازیگران جهانی‌شدن، تنظیم کنند.