اصول حاکم بر تکفیر معیّن از منظر تفاسیر و روایات فریقین ...

Abstract

تکفیر یکی از چالش‌های فکری با پیامدهای گسترده اجتماعی و سیاسی است که در طول تاریخ اسلام، کیان جامعه را تهدید کرده است. برخی با افراط و گروهی با تفریط، شبهات بیشتری بر آن افزوده‌اند. تکفیر معیّن را می‌توان حساس‌ترین جلوه تکفیر در اسلام معرفی کرد که از یک‌جهت به ترسیم چارچوب اسلام مرتبط بوده و از دیگر سو، آزادی اندیشه و عمل را به مخاطره انداخته است. بازخوانی این مقوله و ترسیم چارچوب مورد اتفاق در تکفیر معیّن و بیان اصول حاکم بر آن، تشریح شروط و موانع تکفیر، درک مسئله را تسهیل و معضلات ناشی از آن را تقلیل خواهد داد. دو نگاه در تکفیر معیّن مطرح بوده است که این مقاله با رویکرد تساهلی، سعی در تلطیف مسئله تکفیر دارد و از همین رهگذر آیات، روایات و بیانات اندیشمندان اسلامی را به شکل عمیق‌تر مورد بازخوانی قرار داده است. درنهایت مشخص گردید که تکفیر معیّن به‌سادگی میسر نیست و تکفیر معین باید بر اصول مشخصی استوار باشد. این مقاله به روش توصیفی ـ تحلیلی و مستند به مطالعات کتابخانه‌ای تهیه‌شده و سعی در بیان دیدگاهی از تکفیر معیّن دارد که باروح مسالمت‌آمیز و آزادمنش دین منطبق باشد. کلیدواژه‌ها: تکفیر، تکفیر معیّن، ارتداد، تفاسیر، احادیث فریقین، ایمان، اسلام