اهمیت رودخانه تجن در حفاظت از گونه های ماهیان حوضه جنوبی دریای خزر

Abstract

نمونه برداری از ماهیان رودخانه تجن به روش Electrofishing و با استفاده از تور پره چشمه ریز، در 11 ایستگاه و بصورت ماهانه، طی سال های 93-1392 صورت گرفت.در این رودخانه 35 گونه ماهی شناسایی شده که متعلق به 13 خانواده شامل: مارماهیان دهان گرد خزر (Petromyzontidae)، کپور ماهیان (Cyprinidae)، سگ ماهیان جویباری (Cobitidae)، سگ ماهیان جویباری (Nemacheilidae)، آزاد ماهیان (Salmonidae)، گاو ماهیان (Gobiidae)، کفال ماهیان (Mugilidae)، شیشه ماهیان (Atherinidae)، نی ماهیان (Sygnathidae)، سه خاره ماهیان (Gastrostaeidae)، گامبوزیا ماهیان (Poecilidae)، شگ ماهیان (Clupeidae) و اردک ماهیان (Esocidae) بودند. نتایج نشان داد که بیش از 60 درصد از ماهیان شناسایی شده ساکن رودخانه بوده و سایر گونه ها، مهاجر به رودخانه می باشند. خانواده کپور ماهیان با داشتن 15 جنس و 18 گونه، از بیشترین تنوع گونه ای برخوردار بود. در بین گونه های ماهیان شناسایی شده، 8 گونه ماهی غیر بومی بوده، 1 گونه انحصاری (بومی) و سایر گونه ها ساکن بودند. براساس طبقه بندی IUCN، 1 گونه ماهی آسیب پذیر، 5 گونه نیاز به محافظت، 3 گونه در معرض تهدید و سایر گونه ها نگرانی کمتری دارند. در مجموع به لحاظ حفاظتی این رودخانه به تنهایی، بیش از 40 درصد از گونه های ماهیان حوضه جنوبی دریای خزر را در خود جای داده که در حفظ تنوع زیستی فون ماهیان این حوضه و آبهای داخلی ایران نقش قابل توجه ای دارد. در اکوسیستم سد شهید رجایی ساری بیشترین فراوانی نسبی گونه های ماهیان به ترتیب متعلق به سیاه ماهی <em>Capoeta</em> <em>gracilis</em>، ماهی سفید رودخانه ای <em>Squalius cephalus</em> و سس ماهی بزرگ سر <em>Luciobarbus</em> <em>capito</em> بودند. نتیجه گیری این که، اکوسیستم دریاچه پشت سد شهید رجایی و بالا دست آن ، شرایطی را فراهم نموده که احتمالا امکان معرفی و زیست برخی از گونه های در معرض خطر انقراض نظیر سس ماهیان به عنوان ذخیره گاه ژنتیکی برای حفظ تنوع زیستی وجود دارد.