تحلیل کیفی مولدهای پساطبقاتی قشربندی و نابرابری اجتماعی: از نابرابریهای سخت تا منعطف

Abstract

اهداف: هم‌زمان با دگرگونی ساختارهای قشربندی اجتماعی؛ شاخص‌ها و مولدهای قشربندی و نابرابری نیز تحول می‌یابند. آخرین ادعاهای نظری دربارۀ قشربندی و نابرابری‌های اجتماعی، تحول شاخص‌ها و مولدهای قشربندی طبقاتی به سمت پساطبقاتی است. این موضع جدید پساطبقاتی هنوز چندان شناخته نشده است. تحقیق حاضر به‌ قصد تحلیل مولدهای پساطبقاتی قشربندی و نابرابری با استفاده از دو تکنیک کیفی شامل مصاحبۀ نیمه‌ساخت‌یافتۀ فردی و گروه متمرکز انجام شد. روش: برای کشف مولدهای پساطبقاتی از ادراکات و تجارب فردی 23 نفر از جمعیت شهر زنجان و از 1 جلسه گروه کانونی به‌عنوان استراتژی کیفی در ارتباط و ترکیب با نتایج مصاحبه‌های فردی استفاده شد. نمونه‌گیری به‌ روش هدفمند بوده و گردآوری داده‌ها تا رسیدن به اشباع نظری و اجماع گروهی ادامه یافت. برای کدگذاری و تحلیل از کدگذاری هم‌زمان و تحلیل تماتیک و برای اطمینان از اعتمادپذیری، از مقایسۀ تحلیلی، بازبینی اعضا و رویکرد گفت‌وگویی و هم‌سازی گروهی استفاده شد. یافته‌ها: تحلیل کیفی به 14 مضمون فراگیر و 48 مضمون سازمان‌دهنده پیرامون فهم افراد از نابرابری و قشربندی (4 مضمون فراگیر،10مضمون سازمان‌دهنده)؛ فهم افراد از مولدها یا شاخص‌های قشربندی و نابرابری پساطبقاتی (7 مضمون فراگیر، 27 مضمون سازمان‌دهنده) و تجربۀ افراد از مکانیزم‌های برخورد با قشربندی و نابرابری (2 مضمون فراگیر، 11 مضمون سازمان‌دهنده) منتج شد. نتیجه‌گیری: تحقیق، به کشف عرصۀ پساطبقاتی‌شدۀ جامعه و فهرستی از مولدهای بازتولید قشربندی و نابرابری و مکانیزم‌های فردی برخورد با آن طبق فهم و ادراک افراد دست یافت و اهمیت مولدهای بسیار متنوع قشربندی و نابرابری را آشکار کرد. بنابراین، توجه به تنوع مولدها و مکانیزم‌ها در مطالعات قشربندی اجتماعی؛ همچنین توجه به رویکرد پساطبقه در تبیین قشربندی اجتماعی و استفاده و آزمونِ شاخص‌ها و مولدهای پساطبقاتی قشربندی و نابرابری حاصل از این تحقیق میدانی، در تحقیقات بعدی پیشنهاد این تحقیق است.