نفی به رسمیت‌شناسی دانش‌آموزان از سوی معلمان و اولیای مدرسه (مطالعه‌ای درخصوص دانش‌آموزان دورۀ دوم مقطع متوسطۀ شهر تهران)

Abstract

هدف: پژوهش حاضر در پی این است که به وضعیت و فعلیتِ سطوح به‌رسمیت‌شناسی دانش‌آموزان دورۀ دوم مقطع متوسطۀ شهر تهران از سوی معلمان و اولیای مدرسه، همراه با مفاهیم فرعی ملازم با آن، بپردازد. نظریۀ به‌رسمیت‌شناسی هونت چارچوبی را برای فهم تجربۀ زیستۀ دانش‌آموزان فراهم می‌کند که ناظر بر روابطشان با معلمان و اولیای مدرسه است. روش مطالعه: در این پژوهش پدیدارشناسی تفسیری بود و انتخاب مشارکت‌کنندگان (13 نفر) با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند با استراتژی حداکثر تغییرات و تکنیک مصاحبۀ عمیق نیمه‌ساختاریافته انجام شده است. یافته‏ها: سه مضمون اصلی برای بیان تجارب زیستۀ دانش‌آموزان از داده‌ها استخراج شده است: «نظام شخصیتی معلمان و اولیای مدرسه»، «تبعیض» و «ترویج ایدئولوژی رسمی مذهب‌بنیاد». تجارب منفیی صورت‌بندی‌شده ذیل مضمون «ترویج ایدئولوژی رسمی مذهب‌بنیادْ» بیشتر با سطوح دوم و به‌خصوص سوم بی‌احترامی نزد هونت در تناظرند و مجموعۀ تجارب منفی‌ای که با مضامینِ «نظام شخصیتی اولیای مدرسه» و «تبعیض» از آن‌ها یاد کردیم شامل هر سه سطح بی‌احترامی در نظریۀ وی هستند. محبت‌نکردن به دانش‌آموزان و حمایت‌نکردن از آن‌ها، القای احساسات منفی به دانش‌آموزان و نداشتن همدلی با آن‌ها همگی احساساتی هستند که به سطح نخست بی‌احترامی اشاره دارند و زمانی‌که با مجبورکردن دانش‌آموزان به تبعیت از ایدئولوژی خاصی روبه‌رو هستیم، نفی هرگونه کثرت در میان است که همه مصداق بی‌احترامی در سطح دوم‌اند؛ و درنهایت ایدئولوژی مرکزگرایی و همچنین تجویز نحوۀ مشخصی از زیست/ بودنْ بی‏احترامی در سطح سوم است. نتیجه‌‏گیری: یافته‌های این پژوهش بیانگر این است که فرآیند به‌رسمیت‌شناسی دانش‌آموزان در مدرسه مخدوش است و این می‌تواند باعث شود آ‌ن‌ها برای شناخت امر جمعی، به وجه عام، با مشکل مواجه شوند. درواقع می‌توان مدرسه را اجتماعی در نظر گرفت که مطالبۀ به‌رسمیت‌شناسی در آن با اخلال مواجه است.