طراحی یک مدل اندازه‏‌گیری برای سنجش سرمایه اجتماعی

Abstract

اهداف: سرمایه اجتماعی، مجموعه هنجارها و شبکه‏‌هایی است که امکان مشارکت مردم در اقدامات جمعی را به منظور کسب سود متقابل فراهم می‏کند و مناسبات اجتماعی بین مردم یک جامعه را شکل می‏دهد. در بررسی پژوهش‏های پیشین مشخص شد که سرمایه اجتماعی با ابعادی از جمله، اعتماد، انسجام و روابط اجتماعی در ارتباط با متغیرهای دیگر بررسی شده و نحوه سنجش متغیرها به صورت مشخص بیان نشده است. هدف اصلی پژوهش حاضر آن است که یک مدل اندازه‌‏گیری برای متغیر سرمایه اجتماعی طراحی نماید. بدین منظور و برای برخورداری از شمول و جامعیت مفهومی، چهار وجه عینیت، ذهنیت، عاملیت، ساختار، در دو محور عینی- ذهنی و ساختار- عاملیت، برای این مفهوم در نظر گرفته شد. در نهایت با مبنا قرار دادن تئوری ناهاپیت و گوشال، سرمایه اجتماعی بر اساس وجوه چهارگانه مذکور، در سه بعد ساختاری، هنجاری و شناختی عملیاتی گردید. روش مطالعه: پرسش‌نامه‌‏ای محقق‌ساخته در 3 بعد ساختاری، شناختی و هنجاری طراحی شد. با توجه به اینکه در شهر کرمانشاه وجود محورهای عبوری در بخش‎هایی از شهر علاوه بر تغییرات کالبدی، گسست اجتماعی را نیز در پی داشته است پس از تعیین اعتبار و پایایی سرمایه اجتماعی، با روش پیمایش، نمونه‌‏ای مشتمل بر 384 نفر از شهروندان شهر کرمانشاه انتخاب و با روش نمونه‏‌گیری، خوشه‌‏ای چند مرحله‌‏ای، پرسش‌نامه تکمیل گردید. یافته‏‌ها: داده‏‌های گردآوری شده، به منظور رسم یک مدل اندازه‏‌گیری و تحلیل عاملی تأییدی آن، با نرم‌افزار اِموس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در نهایت مدلی مشتمل بر سه بعد و 63 گویه طراحی و اعتبار و پایایی نهایی آن بر اساس شاخص‌‏های مقتضی، بررسی و تأیید گردید. نتیجه‏‌گیری: این تحقیق یک مدل معتبر برای سنجش و اندازه‏‌گیری سازه سرمایه اجتماعی فراهم ساخته است که می‌‏تواند در پژوهش‏های آتی به کار گرفته شود.