سازمان‌های غیردولتی و برساخت مسائل محیط زیست: توقف طرح بایوجمی در تالاب انزلی

Abstract

اهداف: مقاله حاضر با هدف مطالعه نقش سازمان‌های غیردولتی در برساخت مسائل محیط زیست و با تمرکز به پروژه رسوب‌زدایی بایوجمی در تالاب انزلی، از منظری اجتماعی نوشته شده است. با آغاز مراحل آزمایشی پروژه بایوجمی، جنبش ضد بایوجمی در استان گیلان با مرکزیت شهر انزلی به راه افتاد که سازمان‌های غیردولتی یکی از مدعیان اصلی این جنبش بودند. ادعاسازی به عنوان بخشی از رویکرد برساخت‌گرایی اجتماعی، شیوه‌ای را که مشکلات محیط ‌زیستی و همچنین ابزارها و شیوه‌های رسیدگی به آن‌ها از نظر اجتماعی ساخته شده و مورد مناقشه قرار می‌گیرند، برجسته می‌کند. این نوع برداشت از مشکلات محیط زیست به معنای تعریف این مسائل بدون توجه به ابعاد عینی آن‌ها نیست. بلکه منظور این است که باید به فرآیندهای اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و تاریخی مربوط به پیدایش چنین مشکلاتی نیز توجه کرد. روش مطالعه: پژوهش با روش مطالعه موردی کیفی و مبتنی بر تحلیل مضمون متون حاصل از مصاحبه، مشاهده و اسناد انجام شده است. مشارکت‌کنندگان 26 نفر از مؤسسان و هیأت ‌مدیره سازمان‌های غیردولتی محیط زیستی استان گیلان هستند و اطلاعات مورد نیاز به کمک مصاحبه عمیق از مشارکت‌کنندگان، مطالعه اسناد و مشاهده میدانی گردآوری شد. یافته‌ها: بر اساس مطالعه فعالیت‌های سازمان‌های غیردولتی در زمینه محیط زیست، بالاخص در زمینه مقاومت علیه اجرای بایوجمی، شش مضمون فراگیر شامل عملکردهای علمی، بلاغتی، آموزشی- ترویجی، رسانه‌ای، ارتباطات سازمانی و تاکتیک‌های عملی در مناقشه سیاسی، از داده‌های حاصل از تحقیق استخراج شد که بیانگر شیوه عمل سازمان‌های غیردولتی در فرآیند برساخت مسائل محیط زیستی است. نتیجه‌گیری: طی فرآیندی که شامل عملکرد سازمان‌ها در مضامین مذکور است، مسأله بایوجمی در عرصه عمومی مورد توجه قرار گرفته و تصمیم مبتنی بر خواست و ادعای سازمان‌های غیردولتی، برای حل آن گرفته می‌شود. با این وصف نتیجه کنشگری سازمان‌های غیردولتی در زمینه پروژه بایوجمی، در نهایت دستور توقف اجرای آن را به همراه داشت.