فاصله فرهنگی و تقابل گفتمان‌های سفر(نمونه‌های مورد مطالعه: استان‌های آذربایجان غربی و گیلان)

Abstract

اهداف: امروزه صنعت گردشگری، نقشی مهم در توسعه کشورهای مختلف اعم از توسعه‌یافته یا در حال توسعه، ایفا می‌کند. این صنعت بسیار متأثر از فرهنگ گردشگری است. یکی از مؤلفه‌های مهم در فرهنگ گردشگری، «فاصله فرهنگی» است. این مقاله که بر پایه مطالعات میدانی در دو استان آذربایجان غربی و گیلان نوشته شده است، با تأکید بر نظام ارزش‌های موجود در فرهنگ گردشگری این دو منطقه، به موضوع فاصله فرهنگی میان جامعه میزبان و جامعه مهمان (گردشگر داخلی/خارجی) می‌پردازد و در این جهت، با ابداع مفهوم فاصله زیست‌محیطی به‌مثابه بدیل فاصله فرهنگی که بر پایه احساس تعلق یا عدم تعلق به محیط ‌زیست است، به نکاتی مهم دست می‌یابد. روش مطالعه: این پژوهش در دو حوزه فرهنگی و میدان آذربایجان غربی و گیلان بر پایه روش کیفی مردم‌نگارانه بر اساس مطالعه میدانی، مشاهده مشارکتی، گفت‌وگو با مطلعان کلیدی در بازه زمانی 1398 تا 1400 انجام شده و در آن منظر شناختی روش مطالعه بر پایه وجود ذی‌نفعان چندگانه در حوزه‌های فرهنگی است. یافته‌ها: در میدان و مورد نخست، برخلاف آن چه رایزینگر در یافته‌های خود مطرح می‌کند، با پدیده متفاوتی روبه‌رو می‌شویم که در آن برخی از عناصر موجود در نظام ارزش‌ها و هنجارهای جامعه میزبان و مهمان به هم نزدیک‌تر است. در میدان و مورد دوم، نظریه آنتونی الیور اسمیت، بیرگیت موسگات و همکاران، جرمی بولتجنس و همکاران، چین چین وانگ و کارل کاتر، برنت ریتچی، آلفانسو وارگاس سانچز برای درک و فهم شرایط گردشگری در بحران، مصداق می‌یابد. نتیجه‌گیری: از نتایج جالب این پژوهش آن است که فاصله زیست‌محیطی و فرهنگی کم‌تری میان جامعه میزبان و جامعه مهمان (گردشگر خارجی) در مواردی چون وندالیسم در میدان نخست (آذربایجان غربی) به چشم می‌خورد. در میدان دوم (گیلان)، الگوی مهم اخوت بر پایه درد در وضعیت گردشگری در بحران (بازه همه‌گیری) به تعریف رابطه میزبان-مهمان گسترش می‌یابد.