تأثیر سلنیوم بر رشد، فیزیولوژی و متابولیت‌های ثانویه گیاه ریحان در شرایط تنش خشکی

Abstract

چکیدهمقدمه و اهداف: ریحان (Ocimum basilicum L.) گیاهی علفی و یکساله از تیره نعنا و جنس Ocimum بوده که گونه­های زیادی را شامل می­شود. گونه O.basilicum ، مهمترین گونه اقتصادی این تیره و مانند دیگر گیاهان خانواده نعناعیان دارای ترکیبات مهم حلقوی، اسانس و منبع غنی از ترکیبات فنلی و فلاونوئیدها است. ترکیبات اسانس ریحان شامل لینالول، متیل چاویکول، سیترال، اوژینول، سینئول، ژرانیول، کامفور و متیل سینامات می باشد. تنش خشکی یکی از مهمترین تنش­های غیرزیستی است که سبب ایجاد تغییرات مورفوفیزیولوژیکی و بیوشیمیایی متعددی در گیاهان گشته و عملکرد ماده موثره در گیاهان دارویی را تحت تاثیر قرار می­دهد. این پژوهش به منظور بررسی اثر محلول پاشی سلنیوم روی گیاه ریحان بومی شهر ری، تحت شرایط تنش خشکی، انجام گردید. مواد و روش ها: جهت بررسی تاثیر سلنیوم بر روی گیاه ریحان رقم بومی شهر ری در شرایط تنش خشکی، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی گروه علوم باغبانی دانشگاه محقق اردبیلی انجام گرفت. فاکتورهای مورد آزمایش شامل سطوح مختلف تنش خشکی(آبیاری کامل و قطع آبیاری در مرحله شروع رشد زایشی و قطع آبیاری در 50 درصد گلدهی) و محلول­پاشی با سلنیوم در چهار غلظت صفر، 5/0، یک و دومیلی مولار بود. یافته ها: نتایج نشان داد با افزایش شدت تنش خشکی صفات ارتفاع گیاه، تعداد شاخه جانبی، و کلروفیل a، کلروفیل b، کاهش و محتوای پرولین برگ و اسانس افزایش یافت. محلول‌پاشی با سلنیوم موجب بهبود رشد گیاهان ریحان در شرایط تنش خشکی شد. ، استفاده از محلول­پاشی سلنیوم باعث ایجاد مقاومت در گیاه ریحان و حفظ گیاه در شرایط تنش شد. با استفاده از مقادیر پایین سلنیوم این مقاومت بیشتر و در مقادیر بالاتر مقاومت کمترشد. نتیجه­ گیری: در شرایط کنونی و با وجود کمبود منابع آبی و نیاز فراوان گیاهان به آب، می­توان با محلول‌پاشی برخی عناصر غیرسمی که وجود آن­ها برای گیاهان لازم و ضروری است ، سبب شد تا مقاومت گیاهان به شرایط تنش افزایش یابد.