اثر هیومیک اسید بر پارامترهای فیزیولوژیک و رویشی دانهال‌های دوساله عناب (Ziziphus jujuba Mill.) در شرایط نهالستان

Abstract

چکیده اهداف: امروزه استفاده بی­رویه از کودهای شیمیایی به‌منظور تولید بیشتر محصولات کشاورزی، سلامت محیط‌زیست، خاک و آب‌های سطحی و زیرزمینی را با مخاطرات بسیار زیادی مواجه نموده است. از اینرو باتوجه‌به تأثیر مثبت کودهای آلی نظیر اسید هیومیک در کشاورزی، پژوهش حاضر با هدف مطالعه اثر هیومیک بر رویش و تبادلات گازی نهال­های دو‌ساله عناب صورت پذیرفت.

مواد و روش­ها: دانهال‌های دو‌ساله و هم اندازه عناب در بسترهای آماده شده در نهالستان مرکز تولید نهال کمربند سبز مشهد به‌صورت گودالی و با فواصل 5/1×5/1 متر کاشته شد. در 5 کرت آزمایشی مجزا، خاک نهالستان با کود حیوانی به طور کامل و یکنواخت مخلوط گردید. سپس در دو کرت علاوه بر کود حیوانی، کود هیومیک اسید با غلظت‌های 50 و 300 میلی­گرم در لیتر و در دو کرت دیگر نیز، محلول‌پاشی بر سطوح برگ دانهال‌ها با غلظت‌های مزبور در ابتدای فصل رویش انجام گرفت. پس از گذشت 180 روز از اعمال تیمارها، خصوصیات رویشی و فیزیولوژیکی نهال از جمله ارتفاع نهال، قطر یقه، طول ریشه، تعداد برگ و شاخه، وزن خشک اندام هوایی و ریشه، مقدار تبادلات گازی، شدت فتوسنتز و زنده‌مانی نهال­ها اندازه‌گیری و مورد مقایسه آماری قرار گرفت.

یافته‌ها: نتایج نشان داد که استفاده از هیومیک اسید بر متغیرهای رویشی، فتوسنتز و تبادلات گازی نهال­های دو‌ساله عناب کاملاً اثرگذار بوده و باعث بهبود آن­ها شد. بر اساس یافته­های این تحقیق، تیمار هیومیک اسید با غلظت 300 میلی­گرم در لیتر اضافه شده به خاک باعث ایجاد بیشترین مقدار رویش قطری (4 میلی‌متر) و ارتفاعی نهال (71 سانتیمتر)، تعداد برگ (56) و گره (14)، وزن ریشه (43 گرم) و اندام‌های هوایی (61 گرم)، فتوسنتز (9/12 میکرومول بر متر مربع در ثانیه)، تعرق (3/4 میلی مول بر متر مربع در ثانیه) و هدایت روزنه‌ای (38/1 مول بر متر مربع در ثانیه) شد. افزایش هیومیک اسید در خاک عملکرد بهتری را نسبت به محلول‌پاشی بر سطح برگ داشت. در تمامی متغییرهای ارزیابی شده، کود حیوانی، کمترین میانگین را ایجاد نمود.

نتیجه‌گیری: باتوجه‌به اثرات مثبت هیومیک اسید بر تبادلات گازی و بهبود ویژگی­های رویشی نهال­های گونه عناب و تأثیر بر افزایش زیست‌توده، اضافه کردن کودهای هیومیک اسید با غلظت 300 میلی­گرم در لیتر به خاک در هنگام نهال‌کاری گونه عناب در فضاهای سبز شهری، باغداری و کمربندهای سبز شهرها توصیه می‌شود.