تأثیر مصرف توأم بیوچار و نیتروژن بر برخی خصوصیات زراعی بوته کلزا و کارایی مصرف آب در شرایط تنش کم‌آبی

Abstract

چکیده مقدمه و اهداف: این پژوهش با هدف بررسی اثر برهمکنش نیتروژن و بیوچار در شرایط تنش کم‌آبی بر برخی خصوصیات زراعی گیاه کلزا (Brassica napus L.‌) در شرایط گلخانه‌ای در یک خاک آهکی با بافت لوم شنی انجام شد.

مواد و روش‌ها: آزمایش به­صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. فاکتورهای آزمایش شامل ماده آلی در پنج سطح (صفر، 75/0 و 5/1 درصد از دو منبع بیوچار (B) و کاه‌ گندم (St))، نیتروژن (N) در دو سطح (150 و 300 میلی‌گرم نیتروژن بر کیلوگرم خاک از منبع اوره) و رطوبت در دو سطح بدون تنش (85 تا 100 درصد ظرفیت مزرعه (FC)) و تنش (50 تا60 درصد ظرفیت مزرعه) بود. قبل از برداشت بوته‌ها شاخص کلروفیل برگ‍، پتانسیل آب برگ، هدایت روزنه­ای و سطح برگ اندازه­گیری شدند. بعد از برداشت بوته‌ها نیز کارایی مصرف آب و برخی خصوصیات زراعی اندازه­گیری شدند.

یافته‌ها: با مصرف بیوچار و نیتروژن شاخص‌ کلروفیل برگ‍، پتانسیل آب برگ، هدایت روزنه­ای،‌‍ ماده خشک شاخساره، ماده خشک ریشه و دانه، تعداد غلاف، وزن هزار دانه، کارایی مصرف آب و مقدار روغن دانه به­طور معناداری نسبت به شاهد افزایش یافتند. مصرف کاه‌ گندم، شاخص­ کلروفیل برگ، پتانسیل آب برگ و کارایی مصرف آب برگ را کاهش داد ولی هم‌زمان سبب افزایش ارتفاع بوته، قطر ساقه، سطح برگ، هدایت روزنه­ای، وزن ماده خشک شاخساره، ریشه و دانه، تعداد غلاف و وزن هزار دانه نسبت به تیمار شاهد شد. همچنین، اعمال تنش کم­آبی به‌جز کارایی مصرف آب و شاخص کلروفیل برگ سبب کاهش بقیه صفات اندازه‌گیری شده شد.

نتیجه‌گیری: در این تحقیق گلخانه‌ای تیمار B1.5N150FC0.5 بدون افت عملکرد در مقایسه با تیمار B1.5N300FC0.5 باعث صرفه جویی در مصرف نیتروژن شد. مصرف ماده آلی اعم از کاه گندم و بیوچار در هر دو سطح 75/0 و 5/1 درصد سبب افزایش معنادار اکثر صفات زراعی بوته کلزا به ویژه مقدار روغن دانه در یک خاک آهکی شد و البته تحقیقات آتی در مزرعه توصیه می شود.