کارآیی محافظ‌های گیاهی و باکتری‌های حل‌کننده‌ی فسفر در تعدیل اثرات کمبود آب بر گندم

Abstract

آزمایش به صورت اسپیلت پلات فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در ‏سه تکرار اجرا شد. عامل اصلی شامل تنش خشکی در سه سطح [آبیاری در 80 درصد ظرفیت زراعی (بدون تنش)، آبیاری ‏در 65 درصد ظرفیت زراعی (تنش متوسط) و آبیاری در 50 درصد ظرفیت زراعی (تنش شدید)] بود. عامل فرعی به ترکیب ‏دو تیمار کاربرد منابع خارجی محافظ‌های گیاهی در پنج سطح (آب مقطر به‌عنون شاهد، آسکوربیک اسید (1 میلی‌مولار)، آلفا ‏توکوفرول (1 میلی‌مولار)، سیلیکون (1 میلی‌مولار) و نانو ذرات روی (1 میلی‌مولار) و تلقیح با باکتری‌ حل‌کننده‌ی فسفر در دو ‏سطح (با تلقیح و بدون تلقیح) اختصاص یافت.‏ محدودیت شدید آبیاری (50 درصد ظرفیت زراعی) در مقایسه با شرایط بدون تنش (آبیاری در 80 درصد ظرفیت ‏زراعی) منجر به کاهش معنی‌داری در عملکرد و اجزای عملکرد گندم گردید. با این وجود، استفاده از محافظ‌های گیاهی آلی ‏‏(آسکوربیک اسید و توکوفرول) و معدنی (سیلیکون و نانو ذرات روی) و همچنین، تلفیح با باکتری‌ حل‌کننده‌ی فسفر بر ‏محتوای کلروفیل ‏a، کلروفیل ‏b‏ و همچنین شاخص سطح برگ و ارتقای سطوح ترکیبات موثر در توان تحملی گیاه در شرایط ‏تنش همچون کاروتنوییدها، پرولین و قندهای محلول معنی‌دار بود. در شرایط تنش شدید، کاربرد تعدیل ‏کننده های تنش (اسکوربیک اسید، سیلیکون، روی و توکوفرول) به ترتیب عملکرد دانه را 28، 2/18 ، 3/17 و 3/9 درصد در ‏مقایسه با عدم کاربرد این تعدیل کننده های تنش در همین سطح از ابیاری افزایش داد. ‏