اندازه‌گیری میزان تجمع فلزات سنگین روی، مس و آهن در رسوب، پوسته و بافت عضله خرچنگ (Rüppell, 1830) <i>Thalamita crenata</i> در سواحل خلیج چابهار

Abstract

هدف از این تحقیق بررسی تجمع فلزات سنگین آهن، روی و مس در رسوبات و بافت عضله و پوسته خرچنگ Thalamita crenata در خلیج چابهار بود. بدین‌منظور تعداد 40 نمونه (جنس نر و ماده) از 2 ایستگاه تیس و کنارک واقع در خلیج چابهار در سال 1400جمع‌آوری و به آزمایشگاه منتقل و پس از انجام زیست‌سنجی و آماده‌سازی نمونه‌ها، سنجش غلظت فلزات سنگین توسط دستگاه طیف‌‌سنج جذب اتمی صورت گرفت. نتایج نشان داد که الگوی تجمع فلزات سنگین در بافت عضله و پوسته به‌ترتیب از بیشترین به کمترین روی، آهن و مس بود. اما، در رسوب، آهن بیشترین و سپس روی و مس بود. غلظت فلزات سنگین در بافت عضله به‌طور معنی‎داری بیشتر از پوسته مشاهده شد (0/05>P). همچنین، غلظت فلزات سنگین در بافت عضله جنس ماده به‌طور معنی‌داری بیشتر از جنس نر (به‌جز آهن در ایستگاه تیس) بودند. اما در پوسته غلظت فلزات بین جنس نر و ماده تفاوت معنی‌داری نداشت (05/0<P). تجمع فلزات سنگین در خرچنگ‌ها و رسوبات ایستگاه کنارک بیشتر از ایستگاه تیس بود (به‌جز آهن در عضله ایستگاه تیس). براساس نتایج، بین میزان تجمع فلزات در بافت عضله و پوسته خرچنگ همبستگی مثبتی معنی‌داری وجود داشته ولی بین غلظت فلزات در رسوب و بافت و پوسته همبستگی معنی‌داری مشاهده نگردید. نتایج تجمع زیستی فلزات سنگین در رسوب نشان داد که غلظت فلزات سنگین در رسوب ایستگاه کنارک بالاتر از ایستگاه تیس بوده که می‌تواند به‌دلیل تردد بالای شناورهای صیادی و غیرصیادی باشد. تجمع فلزات سنگین در اندام‌های خرچنگ به نقش فیزیولوژیک اندام‌ها بستگی دارد. براساس نتایج مشخص شد بین خرچنگ نر و ماده از نظر تجمع فلزات سنگین تفاوت وجود داشت که عمدتاً به‌دلیل تفاوت در رژیم غذایی یا تفاوت در زیستگاه مرتبط است. مقایسه غلظت فلزات در بافت عضله خرچنگ T. crenata منطقه مورد مطالعه با استانداردهای جهانی نشان داد که غلظت فلز مس بالاتر از استانداردهای جهانی و آهن نزدیک به استاندارد WHO قرار دارد. بنابراین خرچنگ T. crenata منطقه مورد مطالعه از نظر فلز مس و آهن خطری برای مصرف‌کنندگان دارد.