بررسی عوامل مؤثر بر ارتقاء صنعت چرم ایران در زنجیره ‌ارزش جهانی با تأکید بر قابلیت‌های فناورانه

Abstract

امروزه مشارکت و ارتقاء جایگاه کشورها در زنجیره ارزش جهانی امری ضروری برای توسعه اقتصادی محسوب می‌شود. قابلیت‌های فناورانه نیز یکی از مهم‌ترین عوامل موثر بر ارتقاء شناخته شده است. این پژوهش با هدف شناسایی عوامل ارتقاء در زنجیره ارزش جهانی با تاکید بر قابلیت‌های فناورانه در صنعت چرم به روش کیفی با مصاحبه‌های نیمه ساختار یافته انجام شده است. بعد از مصاحبه‌ با مدیران 13 شرکت‌ فعال در سطوح مختلف زنجیره ارزش جهانی در صنعت چرم، به روش تحلیل مضمون به کمک نرم‌افزار Nvivo، عوامل ارتقاء شناسایی شدند. ابعادی که برای قابلیت‌های فناورانه و شرایط زمینه‌ساز برای توسعه و ایجاد این قابلیت در نظر گرفته شده در سه مضمون اصلی سرمایه‌گذاری، تولید و پیوند قرار دارند. نتایج نشان می‌دهد شرکت‌ها برای ارتقاء در زنجیره ارزش جهانی در صنعت چرم به عوامل فناورانه مختلفی مثل ایجاد واحد تحقیق‌وتوسعه، فناوری‌های بیوتکنولوژی در دباغی چرم، به‌روزرسانی ماشین‌آلات، روش‌های نوین در تصفیه پساب و بازیابی کروم، استفاده بهینه از مواد شیمیایی و روش‌های نوین نانوفناوری نیازمند هستند. این عوامل نیز برای ایجاد و توسعه به هر سه زیرساخت سرمایه‌گذاری، تولید و پیوند برای ارتقاء به سطوح بالاتر در زنجیره ارزش وابسته هستند. از جمله عوامل مؤثر در سرمایه‌گذاری؛ دسترسی به منابع مالی و داشتن برنامه توسعه، در بخش تولید؛ به‌روز کردن ماشین‌آلات و مهارت‌ها، آموزش نیروهای تخصصی، جذب دانش روز برای بهبود کیفیت و تنوع محصولات و در بخش پیوند؛ ارتباط با مؤسسات آموزشی و مراکز تحقیقاتی، شرکت در نمایشگاه‌ها و توسعه برندسازی در سطح بین‌المللی است.