واکاوی شکست‌های سیستمی نظام نوآوری ایران؛ رویکرد تحلیل ساختاری-کارکردی

Abstract

کارآمدی نظام ملّی نوآوری می‌تواند منشأ فرصت‌های بسیاری باشد، اما این نظام‌ها به‌دلایل مختلفی دچار ناکارآمدی شده و به‌اصطلاح، شکست سیستمی در آنها رخ می‌دهد. لذا پژوهش حاضر با هدف واکاوی شکست‌های سیستمی نظام ملّی نوآوری ایران تدوین گردیده و با توجه به وابستگی متقابل ساختارها و کارکردها در نظام‌های نوآوری، از رویکرد توأمان ساختاری-کارکردی جهت تحلیل این شکست‌ها استفاده نموده است. چارچوب این پژوهش به‌کمک مطالعه اسناد، ذیل چهار عنصر ساختاری و دوازده عامل کارکردی تعیین گردید و شکست‌های سیستمی نظام ملّی نوآوری ایران نیز با بهره‌گیری از نظرات 89 نفر از خبرگان سیاست‌گذاری علم و فنّاوری و کنشگران نظام ملّی نوآوری در قالب 10 گروه کانونی شناسایی شد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که نظام نوآوری ایران در عنصر ساختاری نهادها دارای بیشترین ضعف بوده و در مجموعه کارکردهایی که از جنس نهادسازی هستند، دارای بیشترین شکست می‌باشد. ازاین‌رو، لزوم تقویت ساختارهای نهادی و تضمین وجود نهادهای نرم و سخت جهت رفع شکست‌های سیستمی نظام نوآوری ایران، بیش از همه توصیه می‌گردد.