معرفی تفکر طراحی در سیاست‌گذاری: سیاست‌های ایران در مقابله با کرونا

Abstract

سیاست‌گذاری بصورت سنتی عقلانی، خطی و متوالی است که شامل تعریف مسائل، تحلیل و توسعه راه حل‌ها، انتخاب، اجرا و ارزیابی آنها می‌شود. اما، برخی مسائل عموما تعریف نشده، نامشخص و بسیار پیچیده‌اند و با شیوه‌های علمی و منطقی رایج نمی-توان با آنها روبرو شد. آنها با داشتن ابعاد مختلف و بهم‌پیوستگی علت و معلولی، قابلیت پیداکردن راه‌حل مشخصی ندارند. تفکر طراحی با داشتن دیدگاه غیرخطی، انسان‌محور، مشارکتی و یادگیری از شکست می‌تواند برای شناخت و حل این‌گونه مسائل مفید باشد. روش طراحی در ابتدا در حوزه‌های معماری و تولید محصول مورد استفاده قرار می‌گرفته است، اما با گذشت زمان به حوزه‌های دیگری همچون مهندسی، مدیریت و در سال‌های اخیر به سیاست‌های خدماتی دولت‌ها راه‌یافته است. این روش با درگیرکردن مردم (جامعه سیاست‌پذیر) و استفاده از تخصص‌های چندگانه و بین رشته‌ای در تعریف مسئله، سعی در درک مسئله از جوانب مختلف و از دید ذی‌نفعان گوناگون دارد. روش تفکر طراحی دارای پنج مرحله همدلی، تعریف مسئله، ایده‌پردازی، ساخت نمونه اولیه و ارزیابی می‌باشد که در طول فرایند سیاست‌گذاری می‌تواند برای شناخت بهتر مسائل با پیچیدگی بالا و پیدا کردن راه‌حل‌های موقتی مفید باشد. هدف این مقاله معرفی رویکرد تفکرطراحی در حل مسائلی با پیچیدگی بالا است. این نوع مسائل هم‌چون کرونا نه تنها دارای ابعاد فنی بلکه دارای ابعاد اقتصای، اجتماعی و سیاسی نیز می‌باشند. با ارائه تعریفی از ویروس کرونا به عنوان مسئله‌ای که دارای برخی از معیارهای پیچیدگی است به معرفی تفکر طراحی به عنوان یک نوآوری سیاستی برای مقابله با این‌ مسئله پرداخته -می‌شود. در ادامه به تطبیق سیاست‌های کلان اتخاذ شده توسط ستاد ملی مقابله با کرونا (ایمنی جمعی، قرنطینه و فاصله‌گذاری) با مراحل روش تفکر طراحی پرداخته شده است. در انتها نیز نکاتی در اهمیت کاربرد این روش در سیاست‌‌گذاری‌های خرد در سازمان‌های عمومی و خصوصی در مقابله با امواج جدید این ویروس ذکر می‌گردد.