تأملی بر توسعه فناوری مدرن در ژاپن و آموزه ای برای ایران با استفاده از نظریه انتقادی تکنولوژی اندرو فینبرگ

Abstract

ژاپن در اوایل قرن 17 روابطش را با همه جهان قطع کرده بود تا زمانی که به اجبار رابطه تجاری خود را در سال 1845 آغاز کرد. پس از آن ژاپن با یک سرعت باور نکردنی به سوی مدرنیته حرکت کرد و این موضوع همه جنبه­های زندگی ژاپنی را تحت تاثیر قرار داد. با دقت در این فرآیند، می‌توان از توسعه فناوری به عنوان مهمترین عنصر این حرکت پر شتاب نام برد که خود از جنبه‌ها و منظر‌های متفاوتی قابل بررسی و تحلیل است. برخی توسعه فناوری در ژاپن را متاثر از نظام سیاسی جدیدِ حاکم بر ژاپن در دوران میجی می­دانند. برخی دیگر آن را متاثر از فرآیندهای جدید اقتصادی شکل گرفته در ژاپن کشور قلمداد می‌کنند. اما در این مطالعه، نسبت سارختار و ارزش‌های اجتماعی با توسعه فناوری مبتنی بر آرا و اندیشه‌های فینبرگ مرکز توجه بوده است. بر این اساس در مقاله پیش رو، توسعه فناوری ژاپن با تبیین نظریه انتقادی فناوری، تشریح شده و سپس به طرح آموزه‌ای برای توسعه و پذیرش فناوری در ایران با استفاده از مدل‌های توسعه فناوری ژاپنی اشاره شده است.