طراحی الگوی رفتاری گروه‌های ذینفع در حاکمیت شرکتی در سازمان تامین اجتماعی و شرکت‌های وابسته

Abstract

هدف: این پژوهش به دنبال یافتن چگونگی الگوی رفتاری گروه‌های ذینفع در حکمرانی شرکتی در سازمان تامین اجتماعی ایران و شرکت‌های وابسته بوده است، به بیان دیگر به حاکمیت شرکتی از دیدگاه رفتاری پرداخته شد.روش‌شناسی پژوهش: برای انجام کار در آغاز به کمک پیشینه نظری موضوع به یک الگوی نظری رفتاری دست یافتیم که شش شاخص رفتاری مشترک میان ذینفعان شناسایی شد. سپس پرسشنامه‌ای متناسب با ساختار الگوی نظری با تعداد 36 پرسش طراحی و بین خبرگان در حوزه حاکمیت شرکتی توزیع گردید. تعداد 207 پاسخ دریافت شد که نهایتا ابزار پژوهش با آلفای کرونباخ 0/933 روایی آن احراز گردید. همچنین با بهره‌گیری از تحلیل عاملی اکتشافی به روش مولفه‌های اصلی، تبیینی از عوامل الگو که یک تقسیم‌بندی از گروه‌های ذینفع بود، حاصل گردید. به‌منظور اعتبارسنجی این یافته‌ها، به روش تحلیل عاملی تاییدی الگوی پیشنهادی نظری ارزیابی گردید.یافته‌ها: نتایج حاصله، در معیارهای CMIN که برابر 694/2 به دست آمد که زیر مقدار معیار 3 می‌باشد. همچنین شاخص RMSEA ریشه میانگین مربعات خطای تقریبی به مقدار 0/097 به دست آمد که در محدوده 0/1 تا 0/05 و قابل قبول است. برای شاخص اندازه‌گیری کیفیت مدل آماری (AIC) به میزان 1812 به دست آمد که به مقدار شاخص مدل اشباع (1404) در مقایسه با الگوی غیروابسته به میزان 5660 نزدیکتر است و حاکی از نیکویی برازش الگو است.اصالت/ارزش افزوده علمی: به‌طورکلی شش گروه ذینفع حاکمیت شرکتی در شرکت‌های وابسته به سازمان تامین اجتماعی شناسایی شد که عبارتند از 1- ذینفعان نهادی، 2- دولت، 3- ذینفعان سیاسی، 4- شبکه اجتماعی، 5- ذینفعان اقتصادی و 6- سهامداران. همچنین، تعداد 6 شاخص رفتاری مشترک میان گروه‌های ذینفع نیز شناسایی شد که عبارت بودند از 1- حل تعارض، 2- اعتمادسازی در هیات‌مدیره، 3- چانه‌زنی سیاسی، 4- روابط قدرت-سیاست، 5- تعیین هدف‌ها و 6- فرآیند تصمیم‌گیری. برای میزان تاثیرگذاری هر یک از شاخص‌های رفتاری ذینفعان در مورد تحت مطالعه از آزمون پارامتری تی‌استودنت و مقایسات میانگین استفاده شد. نتایج این ارزیابی نشان داد که ذینفعان نهادی، دولت و ذینفعان سیاسی دارای تاثیرگذاری قابل‌توجه و بیشتر نسبت به سایرین بر روی حکمرانی در سازمان تامین اجتماعی می‌باشند. همچنین مداخلات دولت در شاخص‌های تعیین هدف، چانه‌زنی سیاسی، اعتمادسازی در هیات‌مدیره و حل تعارض، تاثیرگذاری معنادار و بالاتر از حد متوسطی بر حکمرانی شرکت‌های موردمطالعه داشته است. از طرفی گروه‌های سیاسی در حوزه‌های فرآیند تصمیم‌گیری، تعیین هدف و روابط قدرت-سیاست تاثیرگذاری معنادار و بالاتر از حد متوسطی بر حکمرانی شرکتی در شرکت‌های وابسته به سازمان تامین اجتماعی داشته‌اند. نتیجه ارزیابی شاخص‌های رفتاری در بین گروه‌های ذینفع نشان داد که سطح توجه مشترک این گروه‌ها بیشتر معطوف به 3 شاخص هدف‌گذاری، تصمیم‌گیری و روابط قدرت-سیاست است.