تغییرات ماده آلی خاک و عملکرد محصول در سامانه‌های خاک‌ورزی حفاظتی و متداول در تناوب گندم-ذرت در منطقه زرقان فارس

Abstract

به منظور بررسی اثر روش­های خاک­ورزی بر محتوای ماده آلی خاک و عملکرد محصول، پژوهشی مزرعه­ای در سال 1393 در زرقان استان فارس به صورت آزمایش کرت­های یک بار خُرد شده با سه تکرار در تناوب ذرت-گندم اجرا شد. نتایج نشان داد حفظ بقایا و کاهش عملیات خاک­ورزی منجر به بهبود ماده آلی خاک شد به گونه­ای که در عمق صفر تا 10 سانتی­متری، عملیات کم خاک­ورزی و حفظ بقایا نسبت به خاک­ورزی رایج دو درصد ماده آلی را افزایش داد. با افزایش عمق خاک، خاک­وزی رایج و حفظ بقایا نسبت به کم خاک­ورزی ماده آلی را یک درصد افزایش داد. عملکرد دانه گندم با انجام عملیات کم خاک­ورزی و حفظ بقایا نسبت به خاک­ورزی رایج 5/24 درصد بیشتر شد. بی خاک­ورزی منجر به کاهش 48 درصدی عملکرد دانه گندم نسبت به کم خاک­ورزی شد. علاوه براین، حفظ بقایای ذرت در بی خاک­ورزی منجر به افزایش 21 درصدی عملکرد دانه گندم نسبت به حذف بقایا شد. نتایج نشان داد عملکرد دانه ذرت در شرایط حفظ بقایای گندم با عملیات خاک­ورزی رایج و یا کم خاک­ورزی 34 درصد در مقایسه با بی خاک­ورزی افزایش یافت. در مقابل، حفظ بقایای گندم در بی خاک­ورزی منجر به افزایش 5/5 درصدی عملکرد دانه ذرت نسبت به حذف بقایا شد. بطور کلی، در مناطق خشک و نیمه خشک که کشت ممتد گندم-ذرت اتفاق می­افتد انجام عملیات کم خاک­ورزی و حفظ بقایای گیاهی به صورت ایستاده و با ارتفاع 30 سانتی­متر می­تواند موجب افزایش محتوای ماده آلی خاک و حفظ پتانسیل عملکرد هر دو محصول گردد.