مقایسه تأثیر شیوه‌های آبیاری و سن بوته بر عملکرد و اجزای عملکرد برنج (Oryza sativa L.) رقم طارم هاشمی

Abstract

به منظور بررسی تاثیر شیوه­های آبیاری و سن بوته بر عملکرد و اجزای عملکرد برنج، پژوهشی در قالب آزمایش کرت­های خرد شده بر پایه طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار طی سال زراعی 96-1395 در مزرعه کشاورز، استان مازندران، شهرستان محمود­آباد اجرا شد. عامل اصلی شامل شیوه آبیاری در سه سطح غرقاب، اشباع و کم­آبیاری و عامل فرعی سن بوته در سه سطح سه، چهار و پنج هفتگی بود. نتایج نشان داد اثر مدیریت­های آبیاری تنها در صفت تعداد پنجه و اثر تیمار سن بوته بر صفات تعداد پنجه، وزن خوشه، عملکرد کاه و عملکرد دانه و شاخص برداشت معنی­دار بود. مقایسه میانگین اثر ساده تیمار آبیاری نشان داد صفت تعداد پنجه در تیمار غرقاب بیشترین مقدار و در شیوه کم­آبیاری (بوم­شناختی) کمترین مقدار را داشت. مقایسه میانگین اثر ساده تیمار سن بوته نشان داد که صفت تعداد پنجه بارور در تیمار رایج منطقه (چهار هفتگی) بیشترین مقدار و در تیمار بوم­شناختی (سه هفتگی) کمترین مقدار بود. بررسی رگرسیون صفت وزن خوشه در تیمارهای مختلف سن بوته حاکی از کاهش آن با افزایش سن بوته بود. به این ترتیب که 5/99 درصد کاهش وزن خوشه به واسطه افزایش سن بوته بود. به طور مشابه بررسی رابطه تیمار سن بوته و عملکرد دانه نیز نشان از کاهش آن با افزایش سن بوته داشت، به طوری که با افزایش یک روز سن بوته عملکرد دانه حدود 56 کیلوگرم در هکتار کاهش یافت. با توجه به فقدان اختلاف معنی­دار عملکرد دانه در شیوه­های آبیاری و نیز عدم حصول مزیت­های شیوه بوم­شناختی در شرایط غرقاب (رایج)، تیمارهای بوم­شناختی (سطح کم­آبیاری و سن بوته سه­هفتگی) قابل توصیه است. انعطاف­پذیری در فنون پیشنهادی شیوه بوم­شناختی حاکی از وجود فرصت­هایی است که زمینه را برای حرکت به سوی پایداری کشاورزی فراهم می­کند.