تغییرات فصلی فون زنبورهای پارازیتویید تخم سن گندم در مزارع گندم شهر بناب جدید، استان آذربایجان شرقی

Abstract

با توجه به اهمیت راهبردی محصول گندم در کشور و وجود آفت مهمی چون سن گندم (<em>Eurygaster</em> <em>integriceps</em> Puton)، استفاده از یک برنامه­ی مدیریت تلفیقی مناسب و کارآمد می­تواند کمک بزرگی در حفاظت از این محصول نماید. از آن­جایی ­که عوامل کنترل بیول‍ژیک یکی از مهم­ترین ارکان برنامه­ی مدیریت تلفیقی می­باشند، شناخت این عوامل و حفاظت و حمایت از آنها بسیار حائز اهمیت است. زنبورهای پارازیتویید تخم از عوامل مهم کنترل بیولژیک سن گندم هستند. در مطالعه­ی حاضر که در تابستان سال ١٣٨٧ انجام شد گونه­های فعال در شهر بناب جدید جمع­آوری و شناسایی گردیدند. برای این منظور از تله­های تخم در مزارع گندم و حواشی آن استفاده شد. پنج گونه زنبور پارازیتویید تخم به دست آمد که سه گونه­ به خانواده­ی Scelionidae و دو گونه­ به خانواده­ی Encyrtidae تعلق داشتند. درصد پارازیتیسم کل در تاریخ­های مختلف بین 6/2 و ٥٩/٢٢ و به طور متوسط ٢٣/١٢% بود. سه گونه­ی <em>Trissolcus</em> <em>grandis</em> (Thomson)، <em>Ooencyrtus fecundus </em>Ferriere & Voegele و<em>O. telenomicida </em>(Vassilijev)<em>، </em>در مواقع مختلف فصل از فراوانی بیشتری برخوردار بودند. گونه­ی<em>O. fecundus</em> برایاولین بار از ایران گزارش می­شود و<br /> <em> T. semistriatus </em>(Nees)و<em>T. djadetshko</em> (Rjachovsky)نیز سایر گونه­های فعال در منطقهبودند<em>.</em> گونه­ی<br /> <em>T. grandis</em> نخستین گونه­ی فعال در منطقه با حداکثر 76/12% پارازیتیسم بود که در ابتدای فصل در بهار بیشترین فراوانی را داشت ولی در اواخر فصل رشدی گندم، دو گونه­ی جنس <em>Ooencyrtus</em> برتری یافتند (به­ترتیب 8/13 و 47/13% برای دو گونه­ی <em>O. fecundus</em> و <em>O. telenomicida</em> در تاریخ­های مختلف در تیر ماه) که به­ویژه در بخش شرقی جزء فعال­ترین گونه­ها در تابستان بودند. تفاوت­های معنی­داری در پراکنش زنبورها در جهات جغرافیایی مختلف این شهرستان مشاهده گردید. تغییرات آب و هوایی با تأثیر مستقیم روی خود انگل یا روی فراوانی گونه­های میزبان <br /> می­تواند عامل تغییرات فصلی این پارازیتوییدها باشد.