اثر آللوپاتی علف هرز پیچک صحرایی ( Convolvulus arvensis L.) بر گندم Triticum aestivum L.) )

Abstract

با توجه به فراوانی و اهمیت علف‌‌هرز پیچک صحرایی در مزارع گندم، این بررسی به منظور ارزیابی اثرات آللوپاتی این علف­هرز بر جوانه‌زنی، رشد و عملکرد گندم به صورت آزمایش فاکتوریل در سه تکرار در سال­های 1386 و1387 در شرایط آزمایشگاهی، گلخانه­ای و مزرعه­ای اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل عصاره‌ی حاصل از اندام‌های مختلف پیچک صحرایی در پنج سطح: عصاره‌ی عاری از علف هرز(شاهد)، عصاره‌ی برگ، ساقه، ریشه و کل گیاه، و غلظت‌های مختلف عصاره‌ی حاصل از اندام‌های این علف هرز در چهار سطح: عصاره با غلظت 1 به5، 1 به10، 1 به15 و 1 به20 بودند. تیمارهای عصاره منجر به کاهش جوانه‌زنی و مولفه‌های آن نسبت به شاهد شد. عصاره‌ی ریشه بیشترین اثر کاهشی را بر مولفه‌های جوانه‌زنی داشت. عصاره‌ی ریشه و کل اندام‌ها با غلظت 1 به 5 کاملاً از جوانه­زنی بذور ممانعت کردند. در بررسی گلخانه‌ای در غلظت‌های پایین، عصاره‌ی برگ و در غلظت‌های بالا عصاره‌ی ریشه بیشترین اثر را بر صفات بررسی شده نشان دادند. افزایش غلظت عصاره از 1 به 20 تا 1 به 5 کاهش معنی‌داری را در کلیه صفات باعث شد. میزان کاهش تعداد دانه در بوته، وزن صددانه و عملکرد دانه نسبت به شرایط شاهد در تیمار با غلظت‌ 5 به1 به‌ترتیب 17/76، 66/94 و01/99 درصد بود. در شرایط مزرعه‌ای اضافه شدن بقایای این علف هرز چه به صورت عصاره و چه به صورت بقایای پودر شده، نتایج حاصل از بررسی گلخانه‌ای را تایید کرد. عصاره یا پودر حاصل از ریشه و کل اندام‌های گیاهی بیش­ترین اثرات منفی و عصاره یا پودر ساقه و برگ کم­ترین اثرات منفی را بر گندم گذاشتند. در شرایط مزرعه‌ای تیمار عصاره‌ی پیچک صحرایی 84/74% و اضافه کردن پودر حاصل از بقایای این علف هرز عملکرد گندم را 88% کاهش داد. دلیل اثر بیشتر بقایا نسبت به اضافه شدن عصاره، آزاد سازی تدریجی مواد دگرآسیب در طول دوره­ی رشد و لذا اثرات درازمدت آن­ها بر فرآیند رشد و تولید می­تواند باشد.