ارزیابی مقاومت ارقام رایج کشت گلخانه‌ای گوجه فرنگی در استان آذربایجانشرقی به بیماری پژمردگی فوزاریومی و بررسی امکان کنترل زیستی این بیماری

Abstract

پوسیدگی ریشه و طوقه گوجه فرنگی ناشی از قارچ <em>oxysporum</em> <em>Fusarium</em> با دو فرم مخصوص <em>F. o</em>. f. sp. <em>lycopersic</em>i و <em>F. o</em>. f. sp<em>. radicis – lycopersici</em> از مهم­ترین بیماریهای این گیاه می‌باشد. به کارگیری ارقام مقاوم و رعایت تناوب چند ساله از روش های کنترل این بیماری می‌باشد. از سویی استراتژی کنترل زیستی این بیماری با استفاده از میکروارگانیسم‌های آنتاگونیست نیز توسط محققین به کار رفته است. در این پژوهش میزان مقاومت ارقام رایج کشت گوجه فرنگی در گلخانه های استان آذربایجان شرقی شامل سه رقم ارگون، دانفیلد و کلوز،در مقابل دو جدایه مرجع <em>Fusarium oxysporum</em> f. sp. <em>lycopersici</em> (004) <em>و</em><em> Fusarium oxysporum</em> f. sp. <em>radicis – lycopersici</em> (C142) و یک جدایه محلی <em>Fusarium</em> <em>oxysporum</em> مورد بررسی قرار گرفت. همچنین واکنش ارقام با محاسبه درصد علایم بیماری ونیز ارزیابی متغیرهائی مانند وزن تر و خشک اندام­های هوائی، وزن تر و خشک ریشه‌ها و ارتفاع بوته‌ها ارزیابی شد. بر این اساس رقم دانفیلد به عنوان حساسترین رقم و جدایه <em>F. o</em>. f. sp. <em>radicis – lycopersici</em> به عنوان بیماریزاترین جدایه مشخص شد. در مرحله بعد کنترل زیستی بیماری با به­کارگیری حساس ترین رقم و بیماری­زاترین جدایه در شرایط آزمایشگاهی و گلخانه‌ای با استفاده از میکروارگانیسم‌های قارچی و باکتریائی انجام گرفت. میکروارگانیسم‌های قارچی و باکتریائی به کار گرفته شده در این تحقیق شامل دو جدایه از قارچ T22 <em>Trichoderma harzianum</em> و یک جدایه از باکتری <em>Pseudomonas fluorescens</em> بودند. نتایج بررسی اثر آنتاگونیستی با استفاده از روش کشت متقابل نشان داد که کاربرد جدایهT22 تهیه شده از موسسه تحقیقات گیاهپزشکی ایران و T22 جدا شده از محصول تجاری تریانوم – پی و باکتری <em>Pseudomonas fluorescens</em> به <em> </em>ترتیب 42/48 و 21/41 و 08/33 درصد ، رشد قارچ بیمارگر را در مقایسه با شاهد کاهش می دهند. در بررسی های گلخانه‌ای نیز استفاده از جدایه های <em>T.</em> <em>harzianum </em> در مقایسه با شاهد بیشترین اثرات کنترلی را در سطح احتمال 1 و 5 درصد نشان دادند، به طوری که این جدایه ها باعث شدند کمترین کاهش وزن تر و خشک اندام‌های هوائی و ریشه‌های بوته‌های گوجه فرنگی آلوده به بیماری پژمردگی فوزاریومی نسبت به شاهد اتفاق افتد.