ارزیابی تأثیر کودهای بیولوژیکی بر عملکرد دانه و کارایی استفاده از نیتروژن در گندم (Tiriticum aestivum L.)

Abstract

چکیده به منظور‌ مطالعه‌ی تأثیر روش‌های مختلف مدیریت کودهای شیمیایی‌ و ‌بیولوژیکی در تراکم‌های مختلف علف‌های هرز در گندم آزمایشی در سال زراعی 91-1390 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا شد. این آزمایش به صورت کرت‌های یک بار خرد شده در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. عامل اصلی شامل پنج روش مدیریت تلفیقی کود و عامل فرعی شامل سه تراکم علف‌هرز خردل وحشی بود. عملکرد و اجزای عملکرد دانه و کارایی نیتروژن در اندام‌های هوایی گندم اندازه گیری شد. نتایج این آزمایش نشان داد که کلیه‌ی اجزای کمّی و کیفی عملکرد دانه به جز وزن هزار دانه در روش 100درصد استفاده از کودهای بیولوژیکی به طور معنی‌داری کمتر از تیمار 100% ‌ کود شیمیایی بودند. در مقابل روش‌های تلفیقی هم به لحاظ کمّی و هم به لحاظ کیفی عملکرد بالاتری نسبت به روش شیمیایی داشتند. هر چند که با افزایش شدت رقابت، عملکرد دانه و درصد پروتئین دانه کاهش یافت. روش‌های تلفیقی در تراکم کم علف‌هرز در هر دو مرحله‌ی گرده‌افشانی و رسیدگی با بهبود وضعیت نیتروژن در اندام‌های هوایی گیاه باعث بهبود کارایی مصرف نیتروژن در مقایسه با روش‌های 100% کود شیمیایی و‌ کاملاً کودهای بیولوژیکی شدند. در ‌مقابل با افزایش سهم نیتروژن شیمیایی، شاخص اتکا به نیتروژن در اکوسیستم گندم افزایش یافت. در مجموع بر اساس نتایج این آزمایش مشخص شد که حذف کامل کود شیمیایی نیتروژن هم به لحاظ کمّی و هم به لحاظ کیفی مطلوب نبوده بلکه روش‌های تلفیقی ضمن کاهش کمیّت کود نیتروژن مصرفی، هم از دیدگاه زراعی و هم از دیدگاه اکولوژیکی شرایط مطلوبی را در اکوسیستم گندم فراهم می‌کند.