بازنگری ادله مشروعیت وقف موقت

Abstract

علمای امامی یکی از شرایط صحت وقف را ابدی بودن آن دانسته­اند، بلکه برخی از آنان معتقدند در معنای وقف تأبید افتاده است و گزاره­هایی که خبر از وقف معصومان علیهم السلام نیز می­دهد بر ابدیت وقف دلالت دارد. به‌رغم این مطلب دیده می­شود فقها به صحت وقف منقطع‌الآخر فتوا داده­اند که بیانگر این است که یا ناخودآگاه دست از اشتراط تأبید برداشته یا اینکه عموم و شمول این شرط را تخصیص زده­اند، از سوی دیگر نظرشان بر بطلان وقف موقت مستقر شده که به نظر می­رسد این دو فتوا با هم تنافی دارند، در وقف منقطع‌الآخر با منقرض شدن موقوف‌علیه، وقف، باطل و مال موقوف، به ملک واقف یا ورثه او باز می­گردد، در حالی که در وقف موقت نیز همین اتفاق می­افتد. از سویی شمول روایات وقف را نسبت به وقف منقطع‌الآخر پذیرفته؛ ولی شمولش را نسبت به وقف موقت منکرند. این مقاله با روش تحلیلی اجتهادی به بررسی ادله وقف و امکان شمولش نسبت به وقف موقت و صحت و سقم آن پرداخته و با اقامه دلیل از روایات عام وقف و استناد به روایت خاصی که در این موضوع رسیده، زمینه فتوا به صحت وقف موقت را فراهم کرده و راه را برای اجرای این نوع وقف در جامعه باز می­ کند.