جنگ ایران و عراق در گفتمان سیاسی نهضت آزادی ایران

Abstract

نهضت آزادی ایران از جمله گروه‌‌های سیاسی سازمان یافته و فعال در دورۀ قبل و پس از پیروزی انقلاب اسلامی است که در ایام اقامت امام‌‌خمینی^(ره) در پاریس به او ملحق و همراه و مدافع آن‌‌گردید. دانش و تجربۀ کار تشکیلاتی این جریان سیاسی موجب گردید تا هنگامۀ تشکیل اولین دولت جدید، اکثریت اعضای آن را به خود اختصاص دهد. در طول جنگ تحمیلی، به ویژه پس از فتح خرمشهر، این جریان سیاسی با استناد به برخی مبانی دینی و اعتقادی اسلام، مواضع و عملکرد متفاوتی با نیروهای انقلابی در خصوص تداوم جنگ و ضرورت پایان دادن به آن اتخاذ نمود. مواضع نهضت آزادی در طول سال‌های جنگ تحمیلی، از حمایت کامل تا انتقاد شدید از مسئولان و سران نظام جمهوری اسلامی در تغییر بود. آنان در سیاست خارجی، تابع نظریۀ حسن همجواری و تنش زدایی از طریق دیپلماتیک بودند. تغییر اساسی در مواضع و گفتمان سیاسی نهضت آزادی پس از فتح خرمشهر، به موازات کنار گذاشته ‌‌شدن از صحنۀ سیاست، در نهایت آن‌ها را مبدل به اقلیتی معترض در درون نظام ساخت. این مقاله با نگاهی به نگرش جریان سیاسی مذکور به انقلاب اسلامی و جایگاه جنگ ایران و عراق در گفتمان سیاسی آنان و با تأکید بر نظریۀ گفتمانی لاکلا و موفه، و نیز "پیوستگی انقلاب و جنگ" مارتین وایت، مواضع و عملکرد نهضت آزادی را در مراحل مختلف جنگ تحمیلی مورد بررسی قرار می‌‌دهد.