مطالعۀ ریخت‌شناسی قورباغۀ قفقازی (Rana macrocnemis, Boulenger, 1885) در ایران

Abstract

<strong>چکیده</strong><br /> گونۀ <em>Rana macrocnemis </em>در قفقاز و آسیای صغیر و در شمال‌غرب و غرب ایران پراکنش گسترده‌ای دارد. جمعیت‌های ایرانی قورباغه‌های قهوه‌ای با‌وجود پراکنش گسترده در ایران کمتر مورد‌توجه پژوهشگران قرار گرفته‌اند. در پژوهش حاضر با نمونه‌برداری گسترده‌ از کل محدودۀ پراکنش قورباغۀ کوهستانی در ایران به ارزیابی ساختار تغییرات جغرافیایی صفت‌ها در جمعیت‌ها پرداخته شد. به‌منظور مطالعه‌های ریخت‌شناسی، 13 صفت ریخت‌سنجی اندازشی از مجموع 85 نمونه بررسی شدند. اهمیت آماری وجود دوریختی جنسی بین جمعیت‌های قورباغۀ قفقازی به کمک آزمون آماری ANOVA و مقایسۀ تفاوت میانگین‌های هر صفت بین دو جنس نر و ماده و همچنین تجزیه واریانس چندمتغیره (MANOVA) با مقایسۀ میانگین‌های بردار صفت‌های دو جنس بررسی شد. الگوی ارتباطات فنتیکی بین جمعیت‌ها با آزمون‌های ANOVA یک‌طرفه، تحلیل مؤلفۀ اصلی (PCA)، تحلیل توابع ممیزی (DFA) و تجزیۀ خوشه‌بندی با الگوریتم UPGMA تعیین شد. نتایج آزمون آماری ANOVA در بررسی وجود دوریختی جنسی در گونۀ <em>R. macrocnemis</em> نشان دادند شش صفت بین دو جنس به‌طور معناداری با یکدیگر تفاوت دارند. آزمون MANOVA نیز به‌طور معناداری (P≤0.05) وجود دوریختی جنسی را در گونۀ <br /> <em>R. macrocnemis</em> تأیید کرد. مطالعه‌های ریخت‌شناسی در سطح درون‌گونه‌ای وجود دست‌کم دو گروه اصلی برای قورباغه‌های کوهستانی را در مطالعه‌های ریخت‌شناسی تأیید کردند: گروه شمالی شامل جمعیت‌های تبریز و اردبیل و گروه جنوبی شامل جمعیت‌های لرستان، کرمانشاه، اراک، همدان، ارومیه، کردستان و اصفهان.